Poznati ekonomisti širom svijeta poslednjih godina učestalo govore o ubrzanoj dedolarizaciji, odnosno smanjivanju upotrebe dolara kao valute u prekograničnim transakcijama. Rat u Ukrajini koji je za posljedicu imao isključivanje ruskih institucija iz SWIFT-a dodatno je okrenuo Rusiju ka juanu i pokušaju veće upotrebe rubalja.
Ali, šta kaže zvanična statistika?
U posljednjem trogodišnjem izvještaju Banke za međunarodna poravnanja (Bank for International Settlements – BIS), u deceniji zaključno sa 2022. godinom – dakle, rat na sjeveroistoku Evrope već je uzeo maha – udeo američkog dolara u međunarodnim FX poravnanjima nije se smanjio, već naprotiv, uvećan je za 1,5 odsto.
Međutim, zanimljivo je da je udio eura i japanskog jena pao. Euro je za deset godina izgubio 2,9 procenata, a jen čak 6,3 odsto.
U tom periodu svakako je najveći dobitnik kineska nacionalna valuta juan (renminbi). Globalno korišćenje juana je od 2013. do 2022. godine poraslo za 4,8 odsto.
| valuta | 2013. | 2022. | promjena |
|---|---|---|---|
| dolar | 87% | 88,5% | +1,5% |
| euro | 33,4% | 30,5% | -2,9% |
| jen | 23% | 16,7% | -6,3% |
| funta | 11,8% | 12,9% | +1,1% |
| juan | 2,2% | 7,0% | +4,8% |
| drugo | 42,6% | 44,4% | +1,8% |
| ukupno | 200% | 200% |
Kina sve manje zbirno koristi američki dolar u svojim međunarodnim transakcijama. Prema podacima koje je objavila Hinrich fondacija, u 2010. godini dolar je bio dominantna valuta u kineskim transakcijama, sa čak 84,3 odsto, dok je juan imao nevjerovatno mali učinak od samo 0,3 procenta.
Statistički skok u prvi kvartal 2024. godine pokazuje ogromnu promenu koja se u međuvremenu dogodila – juan je činio 52,9 odsto kineskih transkacija, a dolar 42,8 odsto.
Analitičari investicione banke Goldman Sachs tumače ovu promjenu povećanom spremnosti stranaca da trguju sredstvima denominovanim u juanima. Početkom prošle godine i Brazil i Argentina su najavili da će početi da dozvoljavaju trgovačka poravnanja u kineskoj valuti.
No, iako se može očekivati dalji rast udjela juana u međunarodnim plaćanjima, potpuna dedolarizacija svjetske ekonomije u bliskom ili srednjem roku malo je vjerovatna, piše Biznis.rs.
Stroga kineska kontrola kapitala koja ograničava dostupnost juana izvan zemlje, kao i ekonomski rast nacije, ključni su razlozi koji tome doprinose, zaključuju u Goldman Sachsu. Druge nacionalne valute izvan vodećih pet (dolar, euro, jen, funta, juan) nisu potencijalno zanimljive niti predstavljaju “pretnju” dolaru u inostranim transkacijama.
