Očekivanja su da će kamatne stope nastaviti da rastu i u budućem periodu, imajući u vidu da Evropska centralna banka pokušava da povećanjem referentne stope utiče na obuzdavanje visoke inflacije,a u uslovima velike neizvjesnosti koja je podstaknuta i geopolitičkim napetostima, saopšteno je “Vijestima iz Centralne banke.
Prosječna nominalna efektivna kamatna stopa na novoodobrene kredite u decembru prošle godine iznosila je 6,55 odsto i najveća je od 2018.godine.U decembru 2021. godine iznosila je 4,83 odsto.
Ova kamata na kredite za obrtna sredstva povećana je, u ovom uporednom periodu, sa 4,50 na 6,23 odsto, za refinansiranje sa 3,87 na 7,37 odsto, za investicione programe sa 2,85 na 5,12 odsto, za nabavku osnovnih sredstava sa 3,43 na 5,48 odsto, za gotovinske sa 7,69 na 9,41 odsto, za kupovinu automobila sa 6,67 na 7,75 odsto, za stambene kredite sa 4,55 na 5,59 odsto…
“Rast kamatnih stopa je rezultat više različitih uticaja. Jedan od razloga je rast euribora, referentne kamatne stope na međubankarskom tržištu, koja se koristi prilikom obračuna kamate na kredite sa varijabilnom kamatnom stopom. Takođe, međunarodni faktori utiču i na ocjenu rizika u Crnoj Gori te stoga banke i iz ovog razloga povećavaju kamatne stope na tržištu.Govorimo o percepciji rasta rizika zemlje posmatrano kroz prizmu kretanja cijena državnih euroobveznica. Naime, povećana volatilnost na finansijskim tržištima, izazvana COVID-19 krizom i snažno podstaknuta situacijom u Ukrajini u prethodnom periodu, dovela je, između ostalog, do pada tržišne cijene državnih obveznica-dužničkih hartija od vrijednosti velikog broja zemalja, uključujući i crnogorske euroobveznice. Ovaj negativan signal s međunarodnog finansijskog tržišta implicira povećani rizik zemlje, što u kombinaciji sa rastom euribora dovodi do rasta kamatnih stopa”, naveli su iz CBCG.
Referentna kamatna stopa euribor je do juna prošle godine imala negativnu vrijednosta,a sada iznosi tri odsto.
U decembru su ukupni depoziti u bankama iznosili 5,2 milijarde eura, nalaze se na istorijskom maksimumu, i za milijardu su veći nego prije godinu.
’’Podaci pokazuju da je rast depozita evidentan i kod rezidenata (domaćih firmi i građana) i nerezidenata (stranih firmi i građana). Veći rast je prisutan kod rezidenata, imajući u vidu da u strukturi depozita, prema podacima na kraju decembra 2022. godine, oko 66% ukupnih depozita se odnosi na depozite rezidentnog nefinanijskog sektora (preduzeća) i sektora stanovništva. Ovaj rast je na dvostruko većem nivou na kraju decembra 2022.godine u odnosu na jednogodišnji uporedni period. Od toga, dominantno rastu depoziti nefinansijskog sektora (47% na godišnjem nivou upoređujući 2022. sa 2021.godinom),u odnosu na godišnji rast 2021/2020.kada je ovaj sektor zabilježio povećanje od 18%.Takođe, evidentan je rast i kod rezidentnog sektora stanovništva (17,9% na godišnjem nivou u periodu 2022/2021), ali je on prilično stabilan u poređenju sa godišnjim rastom u periodu 2021/2020,kada je iznosio oko 15%, naveli su iz CBCG.
Uzrok takvog rasta u CBCG vide u rastu povjerenja u banke, kao i u povećanju zarada, ekonomskog rasta, stranih direktnih investicija (SDI) i doznaka iz inostranstva.
Povećanja depozita je, pored sklonosti ka štednji zbog rasta plata i privredne ativnosti (procijenjena stopa rasta za 2022. g. od preko 7%), uzrokovan i visokim prilivom strane štednje. Naime, posljednji podaci pokazuju da je priliv SDI u toku 2022. godine iznosio 1,15 milijardi eura. Od toga, 219,4 miliona eura odnosi se na investicije u banke i domaća preduzeća, 448 miliona na prodaju nepokretnosti u Crnoj Gori, 401,54 miliona na interkompanijski dug itd. Priliv doznaka je, s druge strane, u periodu januar-septembar iznosio 631,89 miliona eura, i takođe je imao uticaja na rast depozita. Evidentan je i rast depozita nerezidenata, ali u mnogo manjoj mjeri, uzimajući u obzir da oni čine oko 25% u ukupnim depozitima na kraju decembra 2022. godine. Ovaj rast je iznosio oko 13% na godišnjem nivou. Takođe, rast depozita nerezidenata usporava u odnosu na period 2021/2020. godine, kada je iznosio 51%, saopštili su iz CBCG.
Logično bi bilo da porastu i kamate na štednju
Podaci pokazuju i da tokom prošle godine nije došlo do rasta pasivnih kamatnih stopa (kamate na štednju), čak je zabilježeno smanjenje prosječne sa 0,34 na 0,26 odsto. ’’Politika pasivnih kamatnih stopa je u nadležnosti komercijalnih banaka i one u skladu sa svojom politikom i uslovima na tržištu kreiraju ponudu kada su uslovi kreditiranja u pitanju. Trenutna sklonost štednji preduzeća i stanovništva je veća usljed visoke neizvjesnosti na tržištu, ali i stabilnosti i povjerenja u bankarski sistem, što je rezultiralo depozitima na istorijskom maksimumu. U skladu sa ekonomskom logikom, može se očekivati da sa pokretanjem investicionog ciklusa i smanjenjem rizika, a u ambijentu rastućih aktivnih kamatnih stopa na tržištu, dođe i do korišćenja štednje, te bi stoga i banke mogle povećati pasivne stope kao odgovor na trendove, smatraju u CBCG.
U padu stambeni krediti zbog rasta cijena nekretnina
Iz CBCG očekuju da neće doći do značajnijeg pada potražnje za kreditima zbog rasta kamatnih stopa.
Na osnovu preliminarnih rezultata ankete o kreditnoj aktivnosti banaka sprovedene u četvrtom kvartalu 2022. godine, očekivanja banaka su da će tokom prvog kvartala 2023. godine rasti tražnja preduzeća za kreditima, naročito tražnja velikih preduzeća. Tražnja stanovništva će rasti kad su u pitanju potrošački i ostali krediti, dok banke očekuju da će tražnja za stambenim kreditima opadati, usljed lošije opšte ekonomske situacije i nepovoljne situacije na tržištu nekretnina, naveli su iz ove institucije.
Vijesti
