Crnogorsko tržište rada zapamtiće 2020. kao jednu od težih godina, s obzirom na to da se broj zaposlenih konstantno smanjuje, a kada uporedimo januar i avgust primjetno je da je u svakoj oblasti došlo do smanjenja broja izvršilaca najviše u sektorima trgovine, građevine, saobraćaja i pružanja ugostiteljskih usluga. Mjere za prevenciju pandemije nijesu, kako stvari stoje, pratile i odgovarajuće ekonomske akcije pa su se mnogi građani našli u velikim problemima, piše Dan.
Kako pokazuju najnoviji podaci Uprave za statistiku, smanjenje broja zaposlenih najizraženije je u sektoru trgovine na veliko i malo, kao i popravci motornih vozila i motocikala, gdje je broj radnika smanjen za čak 4.197.
Iako korona ni je zaustavila gradilišta ni u onim momentima kada je sav život u Crnoj Gori bio stao, ta oblast rada nije pošteđena pada broja zaposlenih, pa je tako u tom sektoru broj radnika u avgustu bio manji u odnosu na januar za čak 3.067.
U sektoru pružanja usluga smještaja i ishrane broj zaposlenih je smanjen za 1.941, dok je u firmama koje se bave informisanjem i komunikacijama broj izvršilaca manji za 375.
U oblasti saobraćaja i skladištenja broj radnika je sa 12.027 u januaru pao na 10.887, koliko ih je bilo na kraju avgusta, odnosno bilježi se smanjenje od 1.141 radnika.
Sektor finansijske i osiguravajuće djelatnosti bilježi smanjenje broja zaposlenih sa 4.119 u januaru na 3.919 u avgustu, odnosno smanjenje za 200 radnika.
U oblasti poslovanja sa nekretninama broj zaposlenih nije smanjen za 212, sektoru stručne, naučne i tehničke djelatnosti 1.081, a u administrativnim i pomoćnim uslužnim djelatnostima za 2.577.
Uprava za statistiku je konstatovala da je u oblasti državne uprave i odbrane, kao i obaveznog socijalnog osiguranja broj radnika smanjen za 986, a u sektoru obrazovanja za 1.688.
Zdravstveni sektor je proteklih mjeseci, a i sada je, suočen sa jednim od najvećih izazova u istoriji, ali i pored toga bilježi se smanjenje broja zaposlenih.
Podaci Monstata pokazuju da je u zdravstvu i socijalnoj djelatnosti broj izvršilaca u avgustu bio manji za 665, odnosno bilježi se pad sa 12.637 radnika u januaru, na 11.972 u osmom mjesecu 2020. godine.
Sektor umjetnosti, zabave i rekreacije bilježi pad broja zaposlenih za 526 izvršilaca, a „ostale uslužne djelatnosti” za 487.
U sektoru poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede broj zaposlenih je smanjen za 291. Poljoprivreda je inače jedna od strateških grana razvoja crnogorske ekonomije. U oblasti vađenja ruda i kamena broj radnika je od januara do kraja avgusta smanjen za 174, a u prerađivačkoj industriji za 1.393.
Sektor snabdi jevanja električnom energijom, gasom parom i klimatizacija bilježi pad broja zaposlenih sa 2.723 na 2.642 radnika, odnosno 81, dok je u oblasti snabdijevanje vodom, upravljanje otpadnim vodama, kontrolisanje procesa uklanjanja otpada i slično evidentiran pad broja radnika za 187.
U Crnoj Gori je u periodu od marta do avgusta broj zaposlenih smanjen za 15.097 lica, a u odnosu na osmi mjesec prošle godine broj građana koji imaju posao je manji za čak 38.301, pokazuju podaci Uprave za statistiku.
Kako se navodi u izvještaju Monstata, u avgustu 2019. posao je imalo 210.455 građana, a u istom mjesecu ove godine zaposlenje je imalo njih 172.154.
Pretrpan javni sektor
Analiza koju je ranije radio Institut Alternativa pokazala je da javni sektor Crne Gore čini oko 60 hiljada zaposlenih, na čije se zarade i naknade troši više od pola milijarde eura godišnje, s trendom rasta.
“Vlada je obećala da će do 2020. godine smanjiti broj zaposlenih u javnom sektoru za pet odsto na nacionalnom nivou i deset na lokapnom, odnosno da će oko 3.200 zaposlenih prestati da radi u javnoj upravi. Ovo nije prvi put da Vlada daje slična obećanja. Obećanje da će broj zaposlenih biti smanjen za deset odsto, dato 2013. godine u Planu unutrašnje reorganizacije javnog sektora, ostalo je mrtvo slovo na papiru. U međuvremenu, postojale su sektorske inicijative, kao što je racionalizacija školske mreže i smanjenje broja zaposlenih u sektoru prosvjete, koje takođe nijesu dale rezultata”, navedeno je u analizi.
Oni su ukazali da zapošljavanje u javnom sektoru predstavlja jedan od ključnih političkih resursa, koji se koristi i zloupotrebljava tokom cijelog mandatnog perioda, ali je posebno vezan za izborni proces, u kojem se obećanjem posla u javnom sektoru kupuju glasovi.
Greške od prije 30 godina dolaze na naplatu
Sindikalac i lider Autonomnog građanskog pokreta Predrag Spasojević kaže da je na ranjivost naše ekonomije uticalo više faktora koji sežu unazad nekoliko decenija, a da posledice sada isplivavaju.
“Crna Gora je bila socijalistička republika u kojoj se radila dogovorna ekonomija, a mi smo imali određena zaduženja i nešto proizvodili. Sve je palo u vodu 1992. i to je jedan faktor koji se nije odmah osjetio. Ova vlast nije obratila pažnju na taj momenat i nije imala želju i sposobnosti i znanja da te fabrike modernizuje i izađe na tržište. Kada su neke fabrike uočile da su dobre za građevinu, to se uzimalo, otimalo od naroda i prodavalo za stambena naselja. Druga stvar je da iako zvanično imamo smanjenje broja zaposlenih u građeviini recimo, pođimo samo na gradilište preko puta Delte u Podgorici i zateći ćemo desetine radnika iz Turske.
Kako to da imamo eksploziju građevine, a manje radnika. Suština je da je mnogo radnika neevidentirano, pa ih i statistika ne prepoznaje. Nama jeste metalurgija propala, ali turizam i ugostiteljstvo ne bi smjeli i to se mora spasavati. Takođe, sada će ići novo smanjenje u državnoj upravi, to jednostavno mora jer je tamo previše ljudi u nekim institucijama, a na drugoj strani mora se jačati privreda”, kaže Spasojević.
