Piše: Gojko Maksimović, direktor sektora finansijskih tržišta u Hpotekarnoj Banci
Na crnogorskom finansijskom sistemu juče je bio interesantan događaj. Naime, juče su dospjeli 182 – dnevni Državni Zapisi ISIN: MEMNMNT256P4 u iznosu od 14.900.000,00 € koje je Ministarstvo Finansija emitovalo 15. jula 2020. godine. Praksa tokom prethodnih godina i prethodnih mandata Ministarstva Finansija je bila obnavljanje emisije Državnih zapisa, pa se sa dospijećem jednih, dug “zatvarao” kroz emisiju novih Državnih zapisa. Juče Ministarstvo Finansija nije emitovalo nove Zapise, te su po navedenoj osnovi očekivanja da se tokom ove godine neće koristi ovaj kratkoročni izvor finansiranja budžeta.
Iznos duga po osnovu emisija Zapisa na kraju 2020. godine, iznosio je 41.700.000,00 €. Prosječna ponderisana nominalna kamatna stopa na dug iznosila je 0,94% na godišnjem nivou. Ako bi u obračun efektivne kamate uzeli i naknadu za učestovanje u Aukciji koju su kupci plaćali prilikom učestvovanja na Aukciji, prosječno ponderisani efektivni trošak ovog segmenta javnog duga iznosio je 0,75% na godišnjem nivou.
Na osnovu javno dostupnih podataka, možemo očekivati da tekuća 2021. godina bude poslije 12 godina, prva u kojoj Ministarstvo Finansija nije emitovalo Državne zapise. Poslednji put, Ministarstvo Finansija nije koristilo ovaj izvor finansiranja u 2008. godini. Važno je napomenuti da je te 2008. godine, poslednji put budžet Crne Gore bio u suficitu.
S tim u vezi, razlog potencijalnog zaobilaženja zaduživanja na kratkom roku ne leži u strukturi budžeta i postojanju suficita, već u činjenici da se Država Crna Gora krajem prošle godine, zadužila u iznosu od 750M €, te da je navedeno zaduženje pružilo stabilnost finansiranja budžeta (deficita).
Prednosti stabilnih javnih finansija su višestruke. Kroz obezbijeđena sredstva finansiranja, ne može doći do neizmirivanja ugovorenih i tekućih obaveza. Takođe, definisana je i cijena navedenog zaduživanja i iznos, dok kroz emisije kratkoročnih hartija – Zapisa, cijena (a i iznosi) zaduživanja se razlikuje od aukcije do aukcije. Takođe, kroz opredjeljenje zaobilaženja emisija Zapisa do kraja aprila, ukupni iznos državnog duga će se smanjiti za 41,7M €.
Sa druge strane, Država može lakše upravljati sa kratkoročnim zaduženjem u zemlji u odnosu na inostrane dugoročne aranžmane. Takođe, cijena kratkoročnog zaduženja je po pravilu niža od cijene dugoročnog duga. To možemo i vidjeti upoređivanjem podataka na kraju godine, kada je cijena novog sedmogodišnjeg duga iznosila oko 2,95% pri emisiji, dok je prosječna efektivna ponderisana cijena zaduženja putem Zapisa iznosila 0,75% na godišnjem nivou.
