ŠTAMPANI MEDIJI

U vremenu digitalne ere, kada skoro nijedna osoba na svijetu ne može funkcionisati bez pametnih telefona i kada je sve digitalizovano, pa i svakodnevno informisanje, budućnost štampanih medija je svakako dosta neizvjesna. Ipak, u pitanju je jedan od najstarijih oblika masovne komunikacije i može se reći da se i dalje ističu po važnoj ulozi u informisanju i širenju znanja među ljudskom populacijom, posebno onom starijom. Novine su zapravo prvi medij masovne komunikacije. Stoga, u narednom dijelu posvetićemo se analizi poslovanja štampanih medija u Crnoj Gori. Trenutno su aktivna 4 štampana medija (Dan, Vijesti, Pobjeda i Monitor), dok su Dnevne novine tokom prethodne godine prestale sa radom. Bitno je napomenuti da kompanije koje upravljaju ovim medijima u svom vlasništvu imaju istoimene web portale, dok kompanija iza novine Dan upravlja i radio stanicom D, a Pobjeda i Vijesti komercijalne pogone štamparija.

I pored toga što se sve više ljudi okreće informisanju putem nekih drugih kanala, ovaj način informisanja zadržava koliko toliko stabilnu tržišnu poziciju. Tako, u poslednje 3 godine, prihodi od prodaje štampe su pali za oko 5%, uz napomenu da je jedan štampani medij tokom prethodne godine prekinuo izdavanje štampe. Ukupni prihodi od prodaje ove 4 kompanije u 2022. godini su bili približno 8 miliona eura i bili za skoro 220 hiljada eura manji nego godinu ranije. Dva štampana medija su uspjela da ostvare veće prihode od prodaje nego godinu ranije (Dan i Vijesti), dok su ostala dva medija imali niže prihode u odnosu na godinu ranije (Pobjeda i Monitor).

Najveće prihode od prodaje zabilježila je kompanija Jumedia Mont koja se bavi izdavanjem dnevne novine Dan. Prihodi ove kompanije su na godišnjem nivou neznatno porasli i dostigli nivo od skoro 3,11 miliona eura. Na drugoj poziciji je Daily Press (Vijesti) koji je zabilježio rast prihoda od 4%, te uspjela ostvariti prihode (2,48 miliona eura) veće od onih koje ostvaruje Pobjeda (2,31 milion eura prihoda). Monitor je na četvrtoj poziciji kada su prihodi u pitanju sa uknjiženih oko 32.500 eura prihoda.

U ovom medijskom segmentu, nijedna kompanija ne ostvaruje nešto značajnije ostale prihode, koji su na kraju 2022. godine iznosili ukupno 730 hiljada eura, tj. nešto iznad 8% od ukupno ostvarenih prihoda.

Kada je u pitanju profitabilnost ovog medijskog segmenta, vidimo da su dva medija poslovala sa dobitkom, a dva sa gubitkom. Najveću neto dobit ostvarila je dnevna novina Vijesti sa uknjiženih skoro 580 hiljada eura neto dobiti (ostvaren rast dobiti od 25% u odnosu na godinu ranije). Dan je poslovao sa nešto nižom neto dobiti u odnosu na visoke prihode koje ostvaruje, pa je na kraju godine ostvareno 103 hiljade eura čiste dobiti (dobit smanjena skoro 3 puta u odnosu na godinu ranije). Pobjeda je godinu završila sa 353.700 eura gubitka, a Monitor sa 213 eura gubitka.

Prestanak štampanja Dnevnih novina je doveo do otpuštanja 31 radnika. Gledajući broj zaposlenih u ostalim štampanim medijima, možemo zaključiti da većina njih nije našla zaposlenje kod nekog od bivših konkurenata. Tako, jedini je Dan zaposlio 8 novih radnika, dok su ostali štampani mediji smanjivali svoju radnu snagu. Tokom prethodne godine broj zaposlenih u štampanim medijima je smanjen za 29 radnika, tj. broj radnika je pao za 8% u odnosu na prethodnu godinu. Broj trenutno zaposlenih radnika je tako iznosio 326, a najviše zaposlenih ima kompanija Nova Pobjeda – njih 127, zatim Jumedia Mont (Dan) – njih 100, Daily Press (Vijesti) – njih 95, dok Monitor broji svega 4 zaposlena.

TV STANICE

Televizija je jedan od najmoćnijih medija već nekoliko decenija u svijetu, a slična je situacija i u Crnoj Gori. Najveći broj građana se upravo informiše preko ovog medija. U Crnoj Gori postoji 14 kompanija koje pružaju usluge TV prenosa (neke se bave i emitovanjem radijskih programa), od čega je 7 komercijalnih TV stanica, a ostatak se odnosi na 6 lokalnih TV emitera i javni servis RTCG.

Gledajući bilanse uspjeha televizijskih stanica u Crnoj Gori, može se doći do zaključka da TV emiteri i dalje uživaju veliku popularnost među građanima, te da iz godine u godinu ostvaruju veće prihode od prodaje. Što se tiče lokalnih emitera i javnog servisa, situacija je slična kao i kod lokalnih radio stanica, tj. najveći dio prihoda lokalnih TV stanica i javnog servisa se odnosi na dotacije od lokalnih uprava i od državne uprave.

U posljednje 3 godine, prihodi od prodaje reklamnog prostora televizijskih stanica su porasli za skoro 18%, što potvrđuje gorepomenute tvrdnje. Ukupni prihodi od prodaje TV stanica u 2022. godini su iznosili skoro 11,1 miliona eura i bili za oko 435 hiljada eura veći nego godinu ranije. Devet emitera TV signala je uspjelo da ostvari veće prihode od prodaje nego godinu ranije, uključujući i RTCG, dok su ostali imale niže prihode u odnosu na godinu ranije.

Najveće prihode od prodaje zabilježila je televizija Vijesti. Prihodi ove televizije su na godišnjem nivou porasli za skoro 9% i dostigli nivo od 2,8 miliona eura. Na drugoj poziciji je kompanija Adria Management Services (koja kontroliše televiziju Adria sa 70% vlasništva, uz napomenu da drugi osnivač kompanija A Media Invest doo (30% vlasništva) prošle godine nije imala prijavljenih prihoda) koja je ipak zabilježila pad prihoda od 20% u odnosu na godinu ranije, te ostvarila 2,04 miliona eura prihoda. RTCG je na trećoj poziciji kada su prihodi u pitanju sa uknjiženih preko 1,73 miliona eura prihoda i ostvarenim rastom prihoda od 25% u odnosu na prethodnu godinu.

Što se tiče lokalnih televizija, njihovi prihodi od prodaje su znatno skromniji od onih koje ostvaruju komercijalne televizije. Tako, najveće prihode od prodaje je ostvarila RTV Pljevlja. Prihodi ovog lokalnog TV emitera su na godišnjem nivou porasli za skoro 66% i dostigli nivo od 451 hiljade eura. Na drugoj poziciji je RTV Nikšić koja je svoje prihode povećala preko 2 puta, te ostvarila solidnih 252 hiljade eura prihoda. RTV glavnog grada Podgorice je na trećoj poziciji kada su prihodi lokalnih emitera u pitanju sa uknjiženih preko 167 hiljada eura prihoda.

I televizijske stanice veliki dio prihoda knjiže na stavci ostalih prihoda, te su isti na kraju 2022. godine iznosili čak 23,69 miliona eura, tj. isti su bili za čak 2,13 puta veći od ostvarenih poslovnih prihoda. Međutim, među ovim brojkama svakako dominira RTCG koja se u 2022. godini finansirala iz državnog budžeta sa čak 18,65 miliona eura, tj. sa preko 90% od ukupno ostvarenih prihoda. Pošto nismo u mogućnosti obezbijediti bruto bilanse ovih kompanija, možemo zaključiti da se kod komercijalnih emitera ova stavka najvjerovatnije odnosi na prihode ostvarene od učešća u raznim projektima koje finansira državna ili lokalna uprava u saradnji sa EU i ostalim međunarodnim organizacijama, dok se kod lokalnih javnih emitera i kod javnog servisa odnosi na dotacije od lokalne i državne uprave, koji finansiraju poslovanje televizijskih stanica.

Najveće ostale prihode kod komercijalnih TV stanica je ostvario Pink M – u iznosu od skoro 300 hiljada eura, što predstavlja jednu četvrtinu ukupno ostvarenih prihoda. Najinteresantniji su podaci koji se odnose na lokalne TV emitere. RTV Podgorica je tako ostvarila 1,74 miliona eura ostalih prihoda u 2022. godini, dok su poslovni prihodi iznosili svega 167 hiljada, tj. svega 9% ukupno ostvarenih prihoda.

Slična situacija je i kod ostalih lokalnih emitera. RTV Budva je tokom 2022. godine ostvarila 1,06 miliona eura ostalih prihoda, a RTV Nikšić preko 853 hiljade eura. Značajan novac se izdvaja i od građana i građanki Herceg Novog za finansiranje lokalne radio televizije. Tako, ostali prihodi RTV Herceg Novi su iznosili preko 531 hiljade eura.

Finansiranje lokalnih televizijskih stanica od strane lokalnih uprava je značajno uvećano u prethodne 3 godine. Tako, za 3 godine, ukupni ostali prihodi lokalnih TV emitera su povećani preko 2 puta (prvenstveno zbog osnivanja RTV Podgorica) i iznosili su 4,46 miliona eura, dok je tokom 2020. godine (kada nije postojala RTV Podgorica) ovaj broj bio iznosio 2,08 miliona eura. Takođe, dotacije iz državnog budžeta javnom servisu RTCG su povećane u posmatranom periodu, te su na kraju 2022. godine iznosile 18,65 miliona eura, a 2 godine ranije, tj. tokom 2020. godine su iznosile 16,18 miliona eura, tj. bile su manje za 15%.

Kada je u pitanju profitabilnost segmenta TV stanica, može se zaključiti da najveće i najuspješnije komercijalne televizijske stanice posluju profitabilno, dok ostale ili posluju sa skromnim profitom ili neprofitabilno. Ono što je za “pohvalu” je da lokalni emiteri TV signala (osim RTV Podgorica i RTV Rožaje) i javni servis posluju profitabilno, te se makar mali dio onog što daju lokalne i državna uprava vrati nazad poreskim obveznicima. Neto dobit cjelokupnog sektora u 2022. godini je iznosila nešto preko 713 hiljada eura, što predstavlja značajan rast u odnosu na prethodnu godinu kada je sektor poslovao sa neto gubitkom od 186 hiljada eura. Na ovaj rast najviše je uticao rast dobiti TV Vijesti (rast neto dobiti sa 528 hiljada eura na 859 hiljada eura), te izlazak iz zone neprofitabilnog poslovanja RTV Pljevlja (u 2022. godini ostvarena neto dobit u iznosu od 141.500 eura, dok je godina ranije završena sa gubitkom od 29.500 eura) i RTV Herceg Novi (u 2022. godini ostvarena neto dobit u iznosu od 112 hiljada eura, dok je godina ranije završena sa gubitkom od 34.500 eura).

Pored njih, visoku dobit ostvario je i RTCG (910 hiljada eura), te RTV Nikšić (173 hiljade eura) i Adria Management Services – televizije Adria (112.500 eura).

Pet TV stanica je poslovalo sa gubitkom, od kojih je Nova M ostvarila najveći gubitak u 2022. godini u iznosu od čak 1,02 miliona eura, te u poslednje 3 godine poslovala sa čak 3,24 miliona eura gubitka. Prva TV je ostvarila 438.500 eura neto gubitka (u poslednje tri godine ukupno 1,08 miliona eura), Pink M 80.500 eura, RTV Podgorica preko 137 hiljada eura i RTV Rožaje 50.500 eura (u poslednje tri godine ukupno skoro 300 hiljada eura).

Televizijske stanice u Crnoj Gori broje 1.227 zaposlenih te samim tim i najviše zaposlenih u svim medijima u Crnoj Gori otpada na ovaj sektor. Od ovog broja je 746, ili čak 61% zaposleno je na javnom servisu RTCG (koji su tokom prethodne godine dobili 9 novih kolega), 266 radnika ili 22% kod lokalnih TV emitera, a svega 215 radnika ili 17% se odnosi na komercijalne TV emitere, koji ostvaruju najveće prihode od prodaje i čiji su zaposleni samim tim najproduktivniji.

Od komercijalnih TV stanica, najviše zaposlenih ima Televizija Vijesti – njih 68, dok Prva televizija broji njih 63 (broj zaposlenih povećan za 17 novih radnika), a Nova M 52 stalno zaposlena radnika. Ono što je interesantno kod lokalnih TV emitera je da najveći broj radnika, pored dvije lokalne TV stanice čije opštine imaju i najveći broj stanovnika (a to su RTV Podgorica sa 53 zaposlena i RTV Nikšić sa 64 zaposlena), ima RTV Budva koja broji 55 zaposlenih. Generalno gledano, u sektoru TV emitera u prethodnoj godini nije bilo značajnih izmjena zaposlenosti u odnosu na godinu ranije.

***

Sjutra donosimo TREĆI dio analize u kom ćemo predstaviti poslovanja PRESS CLIPPING agencija, PRODUKCIJSKIH i NOVINSKIH agencija, OUTDOOR agencija kao i MEDIA BUYING & PR agencija koje posluju u Crnoj Gori.

Čitajte Bankar.me