Uticaj na ekonomije Centralne i Istočne Evrope (CIE), koji dolazi od usporavanja rasta BDP-a Kine i cijelog svijeta (ukoliko ga bude) trebalo bi da ostane ograničen ako se širenje virusa brzo obuzda. Na CIE, kao neto uvoznika primarnih proizvoda, mogle bi da se pozitivno odraze niže cijene primarnih proizvoda.
Nedavno izbijanje epidemije korona virusa (nCov-2019) dovelo je do veće neizvesnosti i zabrinutosti na tržištima u pogledu ekonomskog razvoja, zbog prilično dramatičnog porasta broja zaraženih lica.
Neizvjesnost kad je riječ o posljedicama raste zato što tržišta djeluju manje stabilno nego u vrijeme početka epidemije SARS-a krajem 2002. godine. Tada je udio kineske ekonomije u globalnom BDP-u bio znatno niži (8,7% nasuprot 19,3% 2019. godine, prema MMF-u), i samim tim je svet bio otporniji na slabljenje potražnje u Kini. Pored toga, globalna ekonomija bila je na stabilnom putu oporavka. SARS je snizio rast kineske ekonomije samo između prvog i drugog kvartala 2003. (sa 11% na 9%), i nije uticao na godišnju dinamiku rasta. Neke studije, međutim, ukazuju na to da bi bez SARS-a kineski BDP mogao biti viši za 1%.
Potpun uticaj korona virusa tek treba da se sagleda. Dalje širenje virusa prije svega pogađa sektor usluga u Kini i slabi domaću potražnju. Uticaj na ekonomije zemalja CIE trebalo bi da ostane zanemarljiv ukoliko se širenje virusa uskoro obuzda. Negativni efekti će vjerovatno doći indirektno kroz niži globalni rast zbog usporavanja rasta u Kini i povećanog nivoa neizvjesnosti. Veća je vjerovatnoća da će određeni sektori kao što su proizvodnja primarnih proizvoda (posebno bakra i čelika) ili globalni lanci vrednosti koji se isključivo oslanjaju na inpute iz Kine zabilježiti prekide u proizvodnji. Turizam će se takođe vjerovatno suočiti sa usporavanjem. S druge strane, na zemlje CIE, kao neto uvoznice primarnih proizvoda, mogle bi se pozitivno odraziti niže cijene.
Uticaj po sektorima
Razvoj događaja tokom epidemije SARS-a pokazuje da je najveći dio negativnog uticaja na kinesku ekonomiju došao iz turističkog sektora. Kineske vlasti su uvele mere zabrane putovanja, i ograničenja će vjerovatno usleijditi i sa strane drugih zemalja. Avio-kompanije su se već odlučile za prekid letova za Kinu ili ga razmatraju. Iako zemlje CIE bilježe sve veći broj turista iz Kine, njihov udio u ukupnom broju stranih posjetilaca i dalje je uglavnom na nivou nižih jednocifrenih procenata. Stoga uticaj čak i značajnog pada broja kineskih gostiju ne bi ugrozio turistički sektor u CIE. Pored toga, kineski turisti koji posećuju npr. Prag, obično beleže manje noćenja (1,7) od prosječnog stranog turiste.
Zbog mjera suzbijanja epidemije koje je Kina usvojila, situacija u Kini mogla bi se razlikovati od epidemije SARS-a, kada se industrijska proizvodnja u velikoj meri neometano odvijala. Uticaj na kinesku ekonomiju mogao bi prevazići sektor usluga. Srećom, vrijednost izvoza CIE u Kinu je zanemarljiva (oko 1% ukupnog izvoza CIE), što CIE čini prilično otpornom na eventualno usporavanje kineske potražnje.
S druge strane, udeo uvoza iz Kine mnogo je veći u CIE (dvocifren u Češkoj i Poljskoj). Više od trećine uvoza su finalni proizvodi, tako da bi njihovo smanjenje imalo prilično neutralan uticaj na ekonomski rast u CIE. Potencijalni poremećaj uvoza poluproizvoda je relevantniji za ekonomije CIE, gde bi velike zavisnosti i nedostatak zamjena mogli potencijalno da dovedu do izvjesnih prekida ili odlaganja u proizvodnji. Najveći dio uvoza poluproizvoda se odnosi na računare i elektroniku.
Detaljnije smo analizirali automobilski sektor CIE i njegovu zavisnost od uvoza iz Kine. Prema Financial Times-u, u regionu Vuhan su locirane važne operacije za Nissan, PSA Peugeot-Citroen, Hondu i GM. Njihova proizvodnja je prvenstveno fokusirana na snabdijevanje lokalnog tržišta; stoga bi prelivanje efekata potencijalnog poremećaja u CIE trebalo da bude ograničeno. Zahvaljujući visokoj optimizaciji logistike, automobili sastavljeni u CIE oslanjaju se na komponente prvenstveno proizvedene u Evropi. Ipak, veoma mali procenat delova (2,5-3,5% dodate vrijednosti automobila) potiče iz Kine. Pretežno se sastoje od gume, tekstila, hemijskih proizvoda i elektronike.
Na region CIE mogle bi se pozitivno odraziti niže cijene primarnih proizvoda. Zaustavljanje proizvodnje u Kini zbog mjera u cilju obuzdavanja širenja virusa može prouzrokovati vidljive prekide u potrošnji bakra i sirove nafte, kao i u potrošnji čelika. Kretanje cijena globalnih primarnih proizvoda ukazuje na to da se na tržištima strahuje od prekida proizvodnje. Kretanje cijena bakra trebalo bi uglavnom biti negativno po kompaniju KGHM kao velikog svjetskog proizvođača, dok bi uticaj na cijenu čelika mogao biti kombinovan. S druge strane, efekti potražnje na sirovu naftu trebalo bi da budu uglavnom pozitivni po CIE, jer su sva tržišta zapravo uvoznici primarnih proizvoda.
Ukoliko se širenje virusa u nekom trenutku obuzda, industrijska proizvodnja bi se mogla oporaviti od mogućeg pada u prvom kvartalu.
Izvor: Bankar.rs
