Stagnacija je zamijenila deceniju rasta i napretka u tehno-industriji, i rezultati pokazuju da samo zaduživanje raste. Protekla decenija je bila prekretnica za tehnološki ekosistem u Evropi, obiljeležena značajnim promjenama i značajnim napretkom. Ali uprkos ovim dostignućima, 2024. donosi stagnaciju.
Političke i regulatorne turbulencije, zabrinutost oko Evropskog zakona o vještačkoj inteligenciji, kao i izazovi istaknuti u izvještaju o konkurentnosti koji je ove jeseni podnioo Mario Dragi, bacili su senku na uspjehe. A koliko je Evropa spremna da podrži rast ključnih tehnoloških kompanija do faze komercijalizacije, glavno je pitanje, kako se navodi u zaključku izvještaja „Stanje evropske tehnologije 2024 – Stanje evropske tehno industrije 2024“.
Izdavač kompanije Atomiko, daje pregled protekle decenije evropske tehnološke industrije, ali i razmatra izazove koji su obiljeležili proteklih 12 mjeseci. Dok je dugoročni trend rasta evidentan, kratkoročno gledano, tehno industrija se suočava sa padom investicija, rastom rizičnog zaduživanja i gubitkom talenata ili stručnog osoblja u korist SAD, piše Poslovni dnevnik.
U posljednjoj deceniji evropska tehnološka scena bilježi rast u svim segmentima. Nekada rijetke kompanije “jednoroga”, one čija je vrijednost veća od milijardu dolara, danas postoje u gotovo svakoj evropskoj ekonomiji. U 2015. bilo ih je 72, dok ih je sada, prema izvještaju, 358.
Najveći skokovi dogodili su se u Ujedinjenom Kraljevstvu, Njemačkoj i Francuskoj. Ove zemlje su prešle sa niskog, dvocifrenog ili čak jednocifrenog nivoa finansiranja u deceniji pre 2014. do privlačenja ukupno 250 milijardi dolara tokom protekle decenije, navodi se u izveštaju Atomika. Rast investicija u evropski tehnološki ekosistem bilježi stalni rast tokom poslednje decenije.
Uspjeh malih zemalja
Kada se prilagodi BDP-u kako bi se uzela u obzir relativna veličina svake države, postaje jasno koje vlade tehnologiju stavljaju visoko na svoju agendu.
Estonija zauzima prvo mjesto u svijetu po relativnom obimu ulaganja u tehnologiju, s udjelom ulaganja rizičnog kapitala od 1,17 posto BDP-a tokom posljednje decenije. Na drugom i trećem mjestu nalaze se Singapur i Izrael, dok Sjedinjene Američke Države zauzimaju četvrto mjesto s ulaganjima od 0,53 posto njihova BDP-a od 2015. godine.
Od 30 vodećih zemalja na ovoj ljestvici, čak 17 dolazi iz Evrope. Međutim, podaci ukazuju i na značajan prostor za rast u velikim evropskim tehnološkim ekosistemima. Među većim zemljama koje nisu ušle među prvih 30 nalaze se Španija i Italija, koje zauzimaju 34. odnosno 60. mesto, iza niza zemalja u razvoju.
Hrvatska se hvali 27. mjestom, no ovaj pokazatelj nije stalan tokom vremena. Pogled na podatke samo iz tekuće godine može dati drugačiju sliku od proseka posljednjih deset godina, zbog vrhunca prikupljanja kapitala u razdoblju 2021.–2022., koji je podigao ukupni proskek, upozoravaju iz Atomica.
Inače, u posljednjoj deceniji, Ujedinjeno Kraljevstvo kontinuirano privlači najveći udio investicija u Evropi. No, kako ukupni volumen ulaganja raste, sve veći deo kapitala odlazi u druge zemlje. U razdoblju od 2015. do 2024. čak 21 evropska zemlja investirala je više od milijardu dolara, dok je u prethodnom desetljeću to uspelo samo sedam zemalja.
Neke od tih zemalja bilježe stope rasta ulaganja koje znatno nadmašuju evropski prosječni godišnji kumulativni rast od trinaest posto. Posebno se ističu manje evropske ekonomije poput Hrvatske i Češke, koje ostvaruju prosječne godišnje stope rasta od 75 i 42 posto.
Među najvećim investitorima ističe se Francuska, koja je jedna od tri vodeće zemlje po ukupnom kapitalu uloženom u tehnologiju. Njena godišnja stopa rasta od 16,3 posto nadmašuje evropski prosjek za više od tri procentna poena, a njemački za više od šest.
Ipak, dok se Evropa može hvaliti uspjesima iz posljednje decenijea, slika iz proteklih godinu dana manje je pozitivna. Runde finansiranja u ranoj fazi trpe štetu, a tržište IPO-a još uvik izgleda sumorno, stoji u izvještaju temeljenom na podacima o transakcijama s nekoliko platformi te anketama sprovedenim među više od 3500 kompanija, konsultana i investitora iz 41 evropske zemlje.
Ukupna ulaganja rizičnog kapitala u Evropi za 2024. procjenjuju se na 45 milijardi dolara, što je ispod nivoa iz 2023, kada je zabilježeno 47 milijardi dolara. Sve glavne tehnološke zemlje bilježe pad; recimo, Ujedinjeno Kraljevstvo s 13,8 milijardi dolara u 2023. pada na 13,1 milijardu ove godine, dok je najveći pad zabilježen u Švedskoj, s 5 milijardi na samo 2 milijarde dolara.
Deep-tech startapi u Evropi ostvaruju značajan udio u ukupnim ulaganjima, zadržavajući 33 posto u 2024, ali još uvijek zaostaju za SAD-om, gdje AI startupi u 2024. privlače 47 milijardi dolara, u poređenju sa evropskih 11 milijardi. Pozitivno je što čak 21 posto evropskih ulaganja odlazi na “climate tech”, što je gotovo dvostruko više nego u SAD-u (11 posto).
(Izvor: NIN)
