Agencija za civilno vazduhoplovstvo Crne Gore (ACV) obavlja nadzornu funkciju nad Kontrolom letenja Srbije i Crne Gore (SMATSA), ali nema mogućnost da utiče na Vladu Srbije da usvoji Finansijski plan SMATSA za 2024. godinu. Očekujemo da se ova situacija što prije razrješi kako ne bi bili ugroženi razvojni planovi ni bezbjednost vazdušnog saobraćaja, saopšteno je “Vijestima” iz crnogorske Agencije za civilno vazduhoplovstvo.

SMATSA se već osam mjeseci nalazi u režimu privremenog finansiranja jer Vlada Srbije nije dala saglasnost na Finansijski plan, a ni na Poslovni plan SMATSA za period 2024-2028.

Iz ove institucije nezvanično su “Vijestima” kazali da zbog privremenog finansiranja imaju odlaganje planiranih investicija u modernizaciju sistema kontrole letjenja, da zaposleni ne dobijaju pune zarade, da je ugrožena saradnja s evropskim institucijama i bankama koje su odobrile povoljne kredite za razvojne projekte. Ovim planovima predviđeno je i ulaganje oko pet miliona eura u opremu Kontrole letjenja u Crnoj Gori.

Iz SMATSA i Vlade Srbije nisu odgovorili na pitanja “Vijesti” o ovom problemu. Država Srbija ima 92 odsto vlasništva u SMATSA-i, a Crna Gora osam odsto. Ona je nadležna za bezbjednost vazdušnog prostora iznad ove dvije države i dijela južnog Jadrana.

Ugroženo poslovanje i zaposleni

Sindikat SMATSA-e zatražio je od Agencije za civilno vazduhoplovstvo da reaguje zbog neusvajanja Finansijskog plana za 2024. godinu i Poslovnog plana SMATSA za period 2024-2028.

“Ova situacija prijeti da ugrozi srednjoročno poslovanje i interese zaposlenih, a posljedično može prouzrokovati masovni egzodus kvalitetnog kadra u navedenom periodu. Molim Vas da u svojstvu nadzornog organa podsjetite odgovorna i imenovana lica u SMATSA-i na obaveze iz regulative EU 2017/373 odjeljak ATM/ANS.OR.D.005.”, navedeno je između ostalog u dopisu sindikata SMATSA.

Iz ove ACV su kazali “Vijestima” da su upoznati da je Vlada Crne Gore dala saglasnost na Predlog finansijskog plana Kontrole letenja Srbije i Crne Gore SMATSA za 2024, a da Vlada Srbije nije, zbog čega je ova institucija prešla na sistem privremenog finansiranja. Upoznati su i da nije usvojen ni Poslovni plan SMATSA za period 2024-2028.

Preduprijediti veće posljedice

Na pitanje “Vijesti” da li neusvajanje ovih planova već osam mjeseci ugrožava osnovnu ulogu SMATSA – bezbjednost vazdušnog saobraćaja, da li utiče na planirane aktivnosti SMATSA, da li može da ugrozi srednjoročno poslovanje i razvojne planove, kao i da li ugrožava interese zaposlenih, odgovoreno je:

“ACV za sada ne posjeduje podatke koji ukazuju na to da je ugrožena osnovna uloga SMATSA. Ova situacija može da utiče na razvojne planove, u smislu usporavanja, te očekujemo da se što prije nađe rješenje kojim će se nastaviti ovaj važan proces. Kao što je poznato, preostalo je da Vlada Srbije da saglasnost na plan privrednog društva koje je osnovano međunarodnim ugovorom, što je neminovno za nastavak poslovanja i investiranja. S obzirom da se SMATSA finansira iz ostvarenih prihoda, potrebno je preduprijediti veće posljedice, posebno u dijelu obezbjeđivanja operativnih troškova u smislu isplate zarade zaposlenima, obezbjeđivanja obuke zaposlenih i sprovođenja brojnih razvojih projekata kojima se doprinosi povećanju sigurnosti u vazdušnom saobraćaju”, naveli su iz Agencije.

EU traži planove, ne očekuju crnu listu

Izvor “Vijesti” iz SMATSA upozorio je da se neusvajanjem ovih pravila krše direktive EU, kao i organizacijski zahtjevi Agencije Evropske unije za bezbjednost u vazduhoplovstvu (EASA), koji predviđaju da Kontrole letjenja moraju imati usvojene godišnje i petogodišnje planove.

“Pružaoci usluga vazdušne navigacije i upravljanja protokom vazdušnog saobraćaja imaju poslovni plan koji pokriva period od najmanje pet godina. Poslovni plan treba da: definiše opšte ciljeve i ciljeve usluga vazdušne navigacije i vazdušnog saobraćaja, kao i relevantne zahtjeve EU za razvoj infrastrukture ili druge tehnologije”, navedeno je između ostalog u protokolima EASA koji su obavezni i za SMATSA.

“Vijesti” su pitali ACV da li se neusvajanjem ovih planova krše regulative EU iz ove oblasti, da li zbog toga može biti ugrožena saradnja s partnerima i vazduhoplovnim vlastima EU i da li SMATSA i naš vazdušni prostor mogu biti stavljeni na neki oblik crne liste.

“Ne može se reći da SMATSA krši propis EU kojim je uređeno ovo pitanje, jer je SMATSA sprovela neophodne aktivnosti koje se od nje zahtijevaju propisima (i regulativama EU koje su prenijete u naš pravni sistem), shodno čemu je i dobila pozitivno mišljenje Vlade Crne Gore u martu ove godine. Nedavanje saglasnosti na finansijski plan i poslovnu strategiju od vlade druge države nije u nadležnosti ove Agencije. Očekujemo da se ovo pitanje riješi u najskorijem periodu jer je od opšteg značaja za obje države koje su osnovale SMATSA. Ne očekujemo crne liste, kao ni da će se dozvoliti da dođe do ugrožavanja sigurnosti i bezbjednosti u vazdušnom saobraćaju”, naveli su iz ove agencije.

Države osnivači da deblokiraju kompaniju

Kazali su i da stručne službe Agencije u kontinuitetu prate razvoj situacije po ovom pitanju i sprovode nadzorne aktivnosti u skladu s godišnjim planom i programom nadzora.

“Agencija pomno prati razvoj događaja po ovom značajnom pitanju te će dalje aktivnosti, u skladu sa svojim nadležnostima, pravovremeno usklađivati. Prema dosadašnjem praćenju stanja, SMATSA je sprovela potrebne aktivnosti u skladu sa propisima. ACV nema mehanizme da promijeni situaciju, s obzirom da nije u našoj nadležnosti, jer je odluka na jednoj od država osnivača SMATSA. Očekujemo da se što hitnije riješi ovaj izazov na nivou država osnivača”, naveli su iz ACV.

Oni kažu da su u ime zaposlenih SMATSA dobili dopis s molbom da ACV “podsjeti odgovorna i imenovana lica u SMATSA na obaveze iz regulative EU”, ali smatraju da je to “bespotrebno s obzirom da su odgovorna lica SMATSA dostavila potrebna akta državama osnivačima, bez čije saglasnosti se ona ne mogu primjenjivati”.

“U ovom slučaju potencijalni nalaz se ne bi mogao odnositi na SMATSA, uzimajući u obzir sve objašnjeno, a u našoj nadležnosti nije utvrđivanje nalaza vladi bilo koje države”, kazali su iz ACV.

Razgovori u Beogradu 2. i 3. septembra

Potpredsjednik Vlade Milun Zogović i ministarka saobraćaja Maja Vukićević boraviće u službenoj posjeti Beogradu 2. i 3. septembra 2024. godine, gdje će, prema najavljenoj platformi posjeta, imati razgovore sa srbijanskim ministrom građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture Goranom Vesićem i direktorom regionalnog Stalnog sekretarijata Transportne zajednice Matejem Zakonjsekom.

Prema nezvaničnim informacijama “Vijesti” tema razgovora biće i trenutna kriza u SMATSA-i, ali i predlozi o mogućoj reorganizaciji ovog zajedničkog preduzeća.

Izvor “Vijesti” iz SMATSA-e ranije je kazao da je mogući razlog zbog čega Vlada Srbije nije dala saglasnost na njihov Finansijski plan političke prirode, odnosno da neki članovi vladajuće partije u Srbiji žele da preuzmu upravljanje nad ovom profitabilnom kompanijom s visokim platama i da u nju zaposle sebi bliske ljude.

SMATSA samostalno posluje i visoko je profitabilna kompanija zbog prihoda koje naplaćuje od avio kompanija i ne koristi novac iz budžeta. Na računu ove kompanije nalazi se 50 miliona eura neraspoređene dobiti.

Nadzorni odbor SMATSA ima pet članova, od čega se četiri biraju na predlog Vlade Srbije i jedan član na predlog Vlade Crne Gore, a bira ih i opoziva Skupština društva. Skupštinu SMATSA čini šest članova, po tri iz svake države osnivača i predstavnici su iz ministarstava nadležnih za poslove saobraćaja, finansija i odbrane. Finansijski plan SMATSA, na predlog Nadzornog odbora, usvaja Skupština društva, kao jedan od organa upravljanja, na koji pisane saglasnosti daju vlade država osnivača.

Izvor: Vijesti