Kolaps vladajuće koalicije u Njemačkoj i pobjeda Donalda Trampa u SAD donose nove rizike za njemačku ekonomiju koja je posljednjih godina u ozbiljnom problemu, imajući u vidu da njemačka ekonomija u velikoj mjeri zavisi od izvoza a da Tramp planira da uvede visoke carine i druge restrikcije na uvoz iz EU.
Njemačka je u trećem kvartalu za dlaku i neočekivano izbjegla tehničku recesiju, a preliminarni podaci pokazuju da je njen bruto domaći proizvod porastao za 0,2% nakon pada od 0,3% u prethodnom kvartalu. Ovaj rezultat dolazi nakon što je njemačko ministarstvo privrede u oktobru saopštilo da sada očekuje pad njemačke privrede ove godine, umjesto rasta. Kako stvari stoje, nekada najjača privreda, danas ne samo da se bori da uhvati zalet, već niz ključnih indikatora oslikava prilično loše stanje.
Njemačka industrija se još nije u potpunosti oporavila od pandemije korona virusa. Kada je Rusija napala Ukrajinu 2022. godine, Njemačka i druge zapadne zemlje su obustavile kupovinu ruskog gasa i nafte. Konkurencija iz Kine, uključujući njena električna vozila, u međuvremenu je primorala njemačke i druge evropske proizvođače automobila da smanje proizvodnju i otpuštaju radnike.
Njemačka ekonomija zavisi od izvoza
Nemački zvaničnicu i svjetski analitičari su i ranije upozoravali da bi Trampova pobjeda mogla dodatno da pogoršati ekonomsku situaciju u Njemačkoj jer njemačka ekonomija u velikoj mjeri zavisi od izvoza — a Tramp planira da uvede carine i druge restrikcije na uvoz. Trampova prijetnja zbog neispunjavanja obaveza prema NATO-u, smanjenjem podrške Ukrajini za njenu odbranu od ruske invazije i uvođenje carina do 20 odsto na robu iz EU (uz još više carine na robu iz Kine), čime je povećao izglede za trgovinski rat sa evropskim saveznicima Vašingtona. Veće carine bi zadale oštar udarac njemačkom izvozu i doprinijele bi još jednom bolnom nazadovanju privrede, koju dugo pokreće jeftina energija iz Rusije i velika izvozna tržišta.
“Očekivana pobjeda Donalda Trampa označava početak najtežeg ekonomskog momenta u istoriji Savezne Republike Nemačke”, izjavio je Moric Šularik, predsjednik Instituta za svjetsku ekonomiju u Kilu, u saopštenju nakon Trampove pobede.
Karsten Bžeski, jedan od direktora u holandskoj bankarskoj kompaniji ING rekao je da su “politička dešavanja u posljednja 24 sata dodatno zamračila od ranije sumorne kratkoročne izglede za njemačku ekonomiju. On ukazuje da će drugi mandat Donalda Trampa u SAD, sa očekivanim novim trgovinskim tenzijama, još više oslabiti njemačku ekonomiju, čijih 10 odsto izvoza ide u SAD, piše Asošieted Pres.
“Ne treba puno mašte da biste shvatili da američke carine na evropske automobile šalju njemačku automobilsku industriju u dublje probleme”, kazao je Bžeski.
Drugi analitičari, međutim, navode da bi Trampovo uvođenje carina zapravo moglo da koristi njemačkoj automobilskoj industriji, čije su teškoće bile među razlozima za slabljenje ekonomije. Dok Tramp prijeti uvođenjem novih carina na evropske proizvode, predsjednik SAD Džozef Bajden je već uveo stoprocentne carine na kineska električna vozila, koja preplavljuju globalno tržište.
Njemačka statistička kancelarija Destatis prošlog mjeseca je objavila da značaj SAD kao trgovinskog partnera za Njemačku raste. SAD su od 2021. godine drugi najveći trgovinski partner Njemačke, odmah iza Kine, ali su pretekle Peking u prvoj polovini ove godine. Oko 9,9% njemačkog izvoza, prema Destatisu, otišlo je u SAD 2023. godine.
Donald Tramp je ranije sugerisao da bi mogao uvesti opšte carine od 10% do 20% na gotovo sav uvoz, ukoliko bude izabran, bez obzira na zemlju porijekla. Stoga bi njemački izvoznici sada mogli da trpe posledice, i ozbiljne gubitke ako on ispuni obećanje. Mjere koje bi ponovo izabrani predsjednik SAD uveo značile bi značajnu ekonomsku štetu od 33 milijarde eura samo za Njemačku a njemački izvoz u SAD mogao pasti za otprilike 15%, navode analitičari. Kompanija Morningstar DBRS identifikovala je automobile i hemijski sektor kao dva sektora koja bi bila najviše pogođena potencijalnim Trampovim carinama — oba su istorijski ključni stubovi njemačke industrije, piše CNBC.
Lisandra Flaš, direktorka ifo Centra za međunarodnu ekonomiju, istakla je da Njemačka i Evropska unija sada moraju preduzeti sopstvene mjere, jer moraju predvideti distanciranje SAD od globalne saradnje.
“Njemačka i EU moraju sada ojačati svoju poziciju kroz sopstvene mjere. To uključuje dublju integraciju uslužnog tržišta EU i kredibilne mjere odmazde protiv SAD”, istakla je ona.
Kolaps vladajuće koalicije produbljuje krizu
Na pogoršanje situacije uticali su i nedavni nesporazumi unutar vladajuće koalicije. Situacija je eskalirala kada je Šolc objavio da smenjuje ministra finansija Kristijana Lindnera. Taj potez je faktički označio kraj vladajuće koalicije, koja bez Lindnerove liberalne Stranke slobodnih demokrata (FDP) nema većinu u parlamentu. Raspad koalicije uslijedio je posle višenedeljnih unutrašnjih sporova oko načina za podsticanje rasta njemačke ekonomije.
Šolc je rekao da planira da traži glasanje o povjerenju vladi u parlamentu 15. januara, što bi, u slučaju njegovog poraza, moglo da dovede do vanrednih izbora do kraja marta. Redovni izbori u Njemačkoj treba da budu održani u septembru sljedeće godine.
Kancelar je kazao da će kontaktirati Fridriha Merca, lidera Hrišćansko-demokratske unije (CDU), najjače opozicione stranke, kako bi razgovarali o idejama za jačanje njemačke ekonomije i odbrane. Međutim, poslovni lideri su danas pozvali Šolca da djjeluje znatno brže kako bi stvorio stabilnu vladu spremnu da se uhvati u koštac sa krizom.
Do kolapsa vladajuće koalicije, u kojoj su Šolcove socijaldemokrate, Lindnerovi liberali i Zeleni, došlo je preko noći u kojoj su evropski lideri počeli da prihvataju izvjesnost drugog Trampovog mandata, koji će imati ozbiljne implikacije po evropsku bezbednost i ekonomiju.
(Izvor: NIN)
