Narodna banka Srbije priprema propise koji će prvi put regulisati visinu bankarskih provizija na transakcije platnim karticama, koje su u Srbiji višestruko veće nego u EU.
Kako je listu “Danas” rečeno u NBS, centralna banka je pri pisanju novih propisa imala u vidu i novu regulativu EU, kojom su provizije ograničene na samo 0,2 do 0,3 odsto.
U Srbiji trenutno dostižu i tri odsto plaćene cijene.
U Srbiji su banke samo u prvih osam mjeseci ove godine zaradile skoro milijardu dinara samo na kartičarskim provizijama. Toliko visoke provizije često ugrožavaju poslovanje malih trgovaca, koji imaju relativno nizak promet preko kartica ili kod kojih je prosječan račun mali, jer u tim slučajevima provizija banke može da bude i znatno veća od pomenuta tri procenta.
Iako građani ne vide ove provizije, jer je cijena proizvoda ista bilo da se plaća gotovinom bilo karticama, istina je da na kraju ipak oni budu ti koji plate ceh, jer trgovci u cenu proizvoda uvjek uračunaju i cijenu provizije.
U NBS za Danas kažu da su izvršili detaljnu analizu provizija na kartičarske transakcije i da nova pravila donose posebno imajući u vidu značaj visine ovih provizija na male trgovinske i zanatske radnje, te da NBS radi proaktivno na rješavanju ovog pitanja.
“Bankarski sektor u Srbiji je na kraju avgusta 2015. godine ostvario ukupno prihod od naknada i provizija po osnovu poslova sa platnim karticama u iznosu od 4,42 milijarde dinara, dok je ukupan rashod od naknada i provizija po tim poslovima iznosio 3,54 milijarde”, kažu u NBS.
Nijedna u nizu banaka koje je Danas kontaktirao nije željela da javno govori o ovoj problematici. Ipak, bankari nezvanično kažu da su glavni krivci za visoke provizije u Srbiji kartičarske organizacije Viza i Masterkard, koje ”ne gledaju srpsko tržište na isti način na koji gledaju evropsko” te određuju više provizije.
Naime, svaki put kada neko plati nešto karticom, to sa sobom povlači i plaćanje niza provizija, od kojih su dvije najbitnije: međubankarska i trgovačka. Međubankarsku proviziju plaća banka na čijem je POS terminalu (uređaju kroz koji se ‘provlači’ kartica) prikačen račun onoj banci koja je korisniku izdala karticu kojom je izvršeno plaćanje. Maksimalnu i minimalnu visinu ove provizije određuju kartičarski sistemi.
Trgovačku proviziju plaća trgovac banci koja mu je ustupila POS terminal. Zato su trgovačke provizije po pravilu veće od međubankarskih.
Sagovornici Danasa kažu da su međubankarske provizije uglavnom od 0,8 do dva odsto, dok su trgovačke od dva do 2,5 procenta, pa i više.
To je drastično više od iznosa u EU koji su sada u većini slučajeva ograničeni na samo 0,2 odsto, a nekad i na 0,3. Da li će NBS primorati banke i kartičare da ovoliko smanje svoje naknade ostaje da se vidi, ali očito je da postoji veliki prostor za pojeftinjenje.
Na kraju ostaje i pitanje da li bi smanjenje provizija zapravo pomoglo korisnicima, jer uvjek postoji mogućnost da bi banke izgubljenu dobit prosto nadomjestile poskupljivanjem svojih ostalih usluga, poput naknade za održavanje računa. Banke to i same nezvanično nagovještavaju, ali očito da je, bar u EU, regulator izračunao da će krajnji ishod za građane ipak biti povoljniji sa nižim provizijama nego sa višim.
B92
