Pored redovne i kvalitetne saradnje našeg portala sa Asocijacijom menadžera Crne Gore, povod za intervju sa Jelenom Pavićević – članicom Upravnog odbora i jednim od osnivača Asocijacije, bila je i nedavno završena konferencija u Kanu pod nazivom ”Promocija ženskog liderstva”, kao i prijem crnogorske menadžerske asocijacije u Evropsku konfederaciju menadžera.

1. U čemu se razlikuju žensko i muško liderstvo?

Sve razlike koje su ženama i muškarcima date biološki i karakterno, reflektuju se i na stil u vođstvu. Generalno, u ženskom  liderstvu je emocionalnost  zastupljena više nego u muškom liderstvu, u kojem dominiraju racionalni faktori.

Analizirano kroz konkretne liderske aktivnosti, žene lideri  više daju lični primjer, transparentnije su u komunikaciji, u većem obimu priznaju greške, prepoznaju i podstiču najbolje osobine kod zaposlenih, manifestuju veću podudarnost između onoga što govore i onoga što rade, više uvažavaju druge kulture, bolje se prilagođavaju radu s ljudima različitih osobina, poštuju korporativnu kulturu i tradiciju i preduzimaju konkretne korake u očuvanju raznolikosti.

Muškarci lideri lakše donose ” teške” odluke, bolji su u pružanju jasne i dugoročne vizije, vještije koriste inspirativnu retoriku. U svim ostalim osobinama  karakterističnim  za liderstvo, ne postoje bitne razlike.

2. Kako se muškarci u Crnoj Gori odnose prema ženama liderima ?

Žena liderka u Crnoj Gori biće uvažena i prihvaćena samo ako se dokaže radom, trudom i znanjem i  tu nema ništa sporno.  Sporno je samo što tako realan stav treba zauzeti i prema muškim liderima, koji u Crnoj Gori  samom liderskom pozicijom, bivaju respektovani, čak iako njihovi rezultati  nisu dobri.  Dakle, muškarci  čvrsto čuvaju  liderske pozicije i nisu objektivni prema sebi. Većina muškaraca u Crnoj Gori, bez obzira na godine, status, nivo obrazovanja i materijalno stanje,  ženu mogu da vide kao liderku,  ali kao tihu ” vladarku iz sijenke” ,  koja  ničim eksplicitno ne ugrožava  trenutni  poredak,   kako u okviru porodice, tako i u okviru kompanije ili institucije.

Oni temu ženskog liderstva smatraju potpuno besmislenom, što je prevashodno posledica ličnog ubjeđenja, otpora prema promjenama, kao i ne poznavanja problematike. Međutim, profil  savremenog muškaraca, koji poznaje specifičnosti ženskog liderstva, rado će prihvatiti da bude i prijatelj i kolega i partner  žene liderke, kao i da bude pod njenim vođstvom,  u kompaniji ili instituciji. To su obično muškarci koji su svjesni prednosti ženskog liderstva i čiji lični stavovi  evoluiraju.

3. Koje su najvece prepreke afirmaciji žena kao lidera u Crnoj Gori?

Jedina prepreka su same žene. Pod jakim uticajem mentaliteta, većina žena je svjesna  činjenice da je bilo koja liderska pozicija teško dostižna, jer  podrazumijeva  neprekidno učenje , veliki rad, svestranost, odličnu informisanost,  preuzimanje odgovornosti, konfrontacije , kao i određena odricanja, pa biraju lakši put. Takav pristup  više za posledicu ima društvenu stagnaciju, nego stagnaciju žena pojedinačno.

4. Da li je ženama u Crnoj Gori možda potrebno malo više podsticaja kako bi se odvažile da uzmu stvari u svoje ruke?

Svakako jesam za podsticaj ženskog liderstva i preduzetništva, ali samo kroz objektivan pristup, kvalitetne analize i zdrave mehanizme. Pristalica sam komuniciranja dobrih i utemeljenih primjera, javnog dijaloga i postepenog procesa.

Pretjerivanje u podsticanju ženskog liderstva i preduzetništva, koje se ne bi oslanjalo na realnim kvalitetima,  može se pretvoriti u svoju suprotnost i rezlutirati zloupotrebom ove problematike od strane žena.  Afirmacija ženskog liderstva je proces, koji će imati svoj tok.

5. Koliku podršku žene u Crnoj Gori dobijaju od porodice, uzimajuci u obzir da se radi o patrijahalnom društvu?

Najrazvijenije  zemlje Evrope i svijeta  nisu patrijarhalna društva, pa žene nemaju podršku porodice,  iz jednostavnog razloga  što su to zemlje u kojima se ne oslanjate ni na čiju podršku. Rano postajete odgovorni za svoje postupke i rano se osamostaljujete.

Želim da kažem da  jedini način da imamo prosperitet kao društvo u cjelini, jeste da prestanemo da očekujemo i da tražimo podršku, kao i da ličnu stagnaciju prepisujemo nedostatku podrške porodice  i društva.  Žene koje su predisponirane i žele da budu lideri, zapravo treba da pružaju podršku drugima. Podrška njima samima će uslijedi tek kada se same dokažu.

6. Koliko, sa druge strane, porodica trpi zbog karijere jedne uspješne žene, imajući u vidu da je kod nas i dalje majka stub porodice?

To zavisi od lične organizacije i mentaliteta porodice. Niti je pravilo da žene koje su više posvećene porodici imaju stabilnu i srećnu porodicu, niti je pravilo da porodice žena koje su uspješne u karijeri, trpe. Čini mi se da u današnje vrijeme,  više trpe porodice u kojima su žene posvećene isključivo porodici. Žena koja je uspješna u karijeri svakako da ima mnogo više obaveza, ali može da ima i odlično organizovanu porodicu, jer je i sama dobro organizovana, a poznaje i pravila upravljanja.

7. Kako izgleda evropska i svjetska statistika?

U Zapadnoj Evropi i Skandinaviji,  žene su u top menadžmentu , prosječno zastupljene oko 20%. U Norveškoj taj procenat iznosi 42%, u Francuskoj 30%, u Švedskoj 26%,  u Njemačkoj 21%, u Velikoj Britaniji 21%, u Italiji 15%, u Poljskoj 12%. U našem regionu, prosjek zastupljenosti žena u top-menadžmentu kompanija je oko 10%, s tim što ima dosta kompanija u kojima ih nema uopšte, kao i onih gdje su zastupljene i između 40-50%. SAD imaju 17% žena u top-menadžmentima kompanija, dok ih u privatnom biznisu ima oko 40%. U Kini su žene u top-menadžmentu zastupljene sa oko 8%, a u Japanu svega 1%. Najrelevantnija činjenica jeste da se žensko liderstvo razvija tek u prethodnih 20 godina i da je do poslednih decenija 20. vijeka bilo neafirmisano.

8. Šta razlikuje, a šta povezuje žene liderke, preduzetnice i menadžerke ?

Dešava se da se sve tri uloge objedine u jednoj ženi, međutim , ključne razlike su u tome što liderke preuzimaju najveći stepen odgovornosti u sistemu kojim rukovode, preduzetnice su vlasnice kapitala u nekom sistemu, a menadžerke upravljaju  većim ili manjim procesom, u okviru nekog sistema.  Zajedničko im je to što sve tri uloge postavljaju ciljeve, kao i načine ostvarivanja tih ciljeva, u obimu svojih nadležnosti, kompetencija i interesa. Zajedničko im je i to što sve tri ove uloge preuzimaju žene koje zahvaljujući svojim osobinama, imaju uticaj na donošenje odluka i stvaranje nove vrijednosti.

9. Zašto je poželjno podržati žensko liderstvo?

Žensko liderstvo povećava stvaranje činilaca društvenog blagostanja.

10. Šta bi ste poručili ženama u Crnoj Gori koje imaju ambiciju da budu uspješne preduzetnice, liderke?

Poručila bih da prije svega, dobro upoznaju sebe , nakon toga da osmotre svijet oko sebe, procijene svoje potencijale i odrede životne  prioritete. Ukoliko u preduzetništvu ili liderstvu vide samo karijerni i ekonomski uspjeh, kojim će dobiti satisfakciju  na uštrb lične ravnoteže, sigurno je da neće dostići sreću. Ukoliko žele da isprate svoje ambicije na način koji će im pružiti zadovoljstvo u radu i stvaranju, a sreću u privatnom životu, neka ne odustaju.