Poznati ekonomista Nurijel Rubini ili Doktor Propast, u svom komentaru objašnjava zašto ECB ne može da zaustavi deflaciju.
Nekonvencionalne mjere centralnih banaka, uključujući i kvantitativno popuštanje monetarne politike, nisu uspjele da podstaknu ni inflaciju, ni ekonomski rast u uslovima i dalje prisutnih neprijatnih efekata štednje na fiskalnom planu, smatra ugledni američki ekonomista Nurijel Rubini.
“Živimo u svijetu u kojem je ponuda prevelika, a potražnja premala. Rezultat su tvrdokorni dezinflacioni, ako ne i deflatorni pritisci, uprkos agresivnom popuštanju monetarne politike”, napisao je u komentaru objavljenom u američkim medijima taj ekonomski pesimista, koji je dobio i nadimak “Doktor Propast”, koji je, između ostalog, predvidio da će krah na tržištu nekretnina prouzrokovati posljednju globalnu finansijsku krizu.
Centralne banke SAD, Velike Britanije i Japana godinama su vodile politiku tzv. kvantitativnog monetarnog popuštanja, odnosno štampanja svježeg novca i kupovanja državnih obveznica kako bi smanjile cijenu novca i time podstakle kreditiranje i rast privrede. Nedavno je iste mjere najavila i Evropska centralna banka, jer eurozoni prijeti opasnost od deflacije.
Zašto je pad cijena loša stvar?
Razlog zbog kojeg sve te mjere popuštanja nisu podstakle inflaciju je taj što je ekonomski oporavak nakon krize iz 2008. godine bio anemičan, u kontekstu teškog razduživanja koje je uslijedilo nakon snažnog gomilanja dugova u javnom i privatnom sektoru, pojašnjava Rubini, koji je i profesor na Univerzitetu u Njujorku.
Niz faktora zakočio je nastojanja da se monetarna politika iskoristi za podsticanje inflacije, konstatuje Rubini, ukazujući na razliku između postojećeg i potencijalnog bruto domaćeg proizvoda ( BDP ), pri čemu se kompanije suočavaju sa ograničenom kupovnom moći i prevelikim brojem nezaposlenih koji su u potrazi za poslovima kojih je premalo.
“Sve veće razlike u dohocima, redistribuiranje dohotka od onih koji više troše na one koji više štede, produbile su manjak potražnje”, kazao je Rubini.
Zašto je ECB rešila da štampa novac?ij
Među rizicima koji takođe prijete Rubini izdvaja tržišta nekretnina na kojima je nakon procvata uslijedio krah, kao i rastuće mjehure na nekim drugim tržištima. Nadalje, slabljenje cijena roba, dijelom izazvano usporavanjem kineske privrede, podstiče deflaciju dodatno intenziviranu time što ta zemlja izaziva globalnu zasićenje po pitanju proizvedenih i industrijskih roba.
Nekonvencionalne mjere monetarne politike pokušavaju da spriječe deflaciju kroz slabljenje valute i povećanje izvoza, no to je “takva situacija u kojoj sve pozitivne efekte ponište odgovarajući negativni efekti, a koja uglavnom izvozi deflaciju i recesiju u druga privrede”, kazao je.
“Da bi bili efikasni, monetarni podsticaji moraju biti preduzimani paralelno sa privremenim fiskalnim podsticajima, a koji izostaju u svim značajnijim privredama. Ustvari, i eurozona, Velika Britanija, SAD i Japan redom provode različite stepene fiskalne štednje i konsolidacije”, napisao je Rubini.
Smatra da je preporuka Međunarodnog monetarnog fonda o preduzimanju državnih ulaganja u infrastrukturu uvjerljiva, ali da zbog političkih ograničenja nije vjerovatna.
“To je isto što i recept za kontinuirani spori rast, privremenu stagnaciju, dezinflaciju, odnosno opadanje stope inflacije, pa čak i deflaciju, pad opšteg nivoa cijena”, zaključio je Rubini.
