Davne 1972 godine grupa stručnjaka sa MIT-a objavila je studiju o granicama rasta svjetske ekonomije u 21.veku. Naravno da smjela prognoza ekonomskih i socijalnih kretanja u budućnosti ne bi značajno uticala na javno mnjenje sve bi se svelo na fututistička predvidjanja ili kako se to u ovom vremenu naziva ‘’teorija zavjere’’ da 2010 godine grupa naučnika sa univerziteta u Melburnu nije sprovela opsežna istraživanja o ostvarivanju navednih scenarija do 2010 godine, piše Dragovan Milićević na sajtu Makroekonomija.org.

Više od četiri decenije nakon što je knjiga objavljena, prognoze “Granica rasta” dokazane su novim istraživanjem pod vođstvom australijskog naučnika Grahama Turnera. Istraživanje Univerziteta iz Melburna je utvrdilo da su, posmatrano četrdeset godina kasnije, prognoze knjige tačne.“Granice rasta” objavio je think-tank Rimski klub. Istraživački tim MIT-a (Massachusetts Institute of Technology) u kojem su bili supružnici Donella i Dennis Meadows, uradio je složeni računarski softver koje prati svjetsku ekonomiju i životnu sredinu. Nazvan je World3 i bio je zadnji krik tehnologije u to doba.“Sve po starom”

Zadatak je bio vrlo ambiciozan. Tim je pratio industrijalizaciju, populaciju, hranu, upotrebu resursa i zagađenje. Modelirali su podatke do 1970. godine i onda su razvili nekoliko scenarija do 2100. godine, zavisno o tome hoće li čovječanstvo preduzeti ozbiljne korake kada su u pitanju problemi životne sredine i resursa. Ako se to ne bi dogodilo, model je predviđao ”dosezanje krajnje tačke i urušavanje” – u ekonomiji, životnoj sredini i populaciji – pre 2070. godine. To su nazvali scenarijem “business as usual” (sve po starom).

Centralna teza knjige, koja je vrlo kritikovana od tada pa na dalje, bila je da je “Zemlja ograničena” i da će težnja za neograničenim rastom u populaciji, materijalnim dobrima i slično jednoga dana dovesti do sloma.

Jesu li bili u pravu? Analiza stanja posle 40 godina doktora Grahama Turnera koji je prikupio podatke Ujedinjenih nacija (njegovih sektora za ekonomska i socijalna pitanja, UNESCO-a, organizacije za hranu i poljoprivredu i UN-ovog statističkih godišnjaka). Provjerili su i podatke američkog nacionalnog biroa za okeane i atmosferu, statističke izvještaje naftne kompanije British Petroleum i druge izvore. Podaci su upoređeni sa scenarijima “Granica rasta”.

Rezultati su pokazali da svijet blisko prati scenarij “business as usual“. Podaci se ne poklapaju s ostalim scenarijima.

Ovi grafikoni pokazuju podatke iz realnog svijeta (prvi su uzeti iz rada MIT-a, a zatim su uzeti i ovi iz istraživanja) i oni ocrtavaju punu liniju. Isprekidana linija pokazuje scenarij “business as usual” iz “Granica rasta” sve do 2100. godine. Do 2010. godine podaci šokantno nalikuju onima iz prognoze ove knjige.

Grafovi su preuzeti s web stranica Universiteta u Melburnu na kojima je objavljeno istraživanje Grahama Turnera. Pune linije predstavljaju prikaz stvarnih podataka o kretanjima ekonomije, zagađenja i populacije, a isprekidane linije predstavljaju “business as usual” prognozu iz knjige “Granice rasta”.

Kako su objasnili istraživači sa MIT-a 1972. godine, prema tom scenariju će porast populacije i potražnje za materijalnim bogatstvom rezultirati većim industrijskim outputom i zagađenjem. Grafikoni pokazuju da se ovo uistinu događa. Resursi se koriste rapidno, zagađenje raste, industrijski proizvod i potrošnja hrane po glavi stanovnika rastu. Populacija raste vrlo brzo.

Za sada, “Granice rasta” se poklapaju sa stvarnošću.

Šta nam sledi?

Prema ovoj knjizi, kako bi se nahranio kontinuirani rast industrijskih proizvoda mora se događati stalno povećanje upotrebe resursa. Ali je eksploatacija resursa poskupjela zato što se oni troše. Kako se sve više kapitala koristi za izvlačenje sirovina, industrijski proizvod po stanovniku počinje padati – prema knjizi, od 2015. godine.

Kako se zagađenje gomila i pada ulaganje u poljoprivredu, proizvodnja hrane per capita takođe pada. Režu se izdavanja za zdravstvo i obrazovanje i to u kombinaciji dovodi do porasta smrtnosti od 2020. godine na dalje. Svjetska populacija počinje se smanjivati 2030. godine za pola milijarde ljudi po deceniji. Uslovi života padaju na nivo sličan onome iz 1900. godine.

Prema knjizi je za svetski kolaps odgovorno iscrpljivanje resursa. Ipak, “Granice rasta” uračunavaju kao faktor ove havarije i povećano zagađenje, uključujući i klimatske promjene. Knjiga upozorava na emisije ugljen dioksida koje bi mogle imati “uticaj na klimu” putem “zagrijvanja atmosfere”.

Kako grafikoni pokazuju, istraživanje Univerziteta u Melburnu nije pronašlo dokaze urušavanja u 2010. godine (iako se u nekim
područjima rasta već bilježi stagnacija). Ali u “Granicama rasta” efekti će proraditi između 2015. i 2030. godine.

Vrhunac eksploatacije nafte se već dogodio

Prvi stadijum pada su već počeli. Globalna finansijska kriza 2007. i 2008. godine i ekonomsko urušavanje koje je u toku, moglo bi biti znakom raspada koji se događa zbog ograničenosti resursa. Trka za materijalnim bogatstvom doprinijela je neodrživim nivoima duga, sa rastom socijalnih nejednakosti i rasta Gini koeficijenta, sa iznenadnim porastom cijena i nafte koji doprinose bankrotima – i globalnoj ekonomskoj krizi.

Problem naftnog vrhunca je kritičan. Mnogi nezavisni istraživači su zaključili da je “laka” konvencionalna proizvodnja nafte prešla svoj vrhunac. Čak i konzervativna Međunarodna energetska agencija je upozorila na taj vrhunac.

Vrhunac eksploatacije nafte ne znači da je kolaps svjetske ekonomije, životne sredine i populacije sigurna stvar. Niti se tvrdi da će se budućnost odvijati baš onako kako su istraživači MIT-a predvideli 1972. godine. Ratovi bi mogli izbiti najvećoj mjeri zbog resursa; a moglo bi nam se dogoditi i da dobijemo stvarne globalne lidere koji bi vodili računa o životnoj sredini . I jedno i drugo bi moglo dramatično uticati na ove putanje. Za sada putanja do 2010 pokazuje da su autori studije bili više nego u pravu.