Javni dug Crne Gore će se, u naredne četiri godine, najvjerovatnije kretati van granica definisanih zakonom, tako da će postojati zakonska obaveza preduzimanja mjera i pripreme plana za njegovu sanaciju, ocijenjeno je iz Centralne banke.
Iz CBCG su, u Preporukama Vladi za ekonomsku politiku u narednoj godini, naveli da je za očekivati da javni dug u naredne četiri godine pređe granicu definisanu Zakonom o budžetu i fiskalnoj odgovornosti, odnosno 60 odsto bruto domaćeg proizvoda BDP.
“Prema tome, neophodno je napraviti detaljnu strategiju upravljanja dugom, koja će sadržati konkretne mjere i korake, kako bi se otklonio rizik koji može uzrokovati visoko učešće javnog duga u BDP-u”, rekli su iz CBCG.
Iz vrhovne monetarne institucije su ocijenili da problem državnog duga predstavlja značajno pitanje kome je potrebno dati prioritet u narednom periodu.
CBCG, shodno zakonskoj obavezi, predlaže Vladi set preporuka u oblasti ekonomske politike za narednu godinu.
Poreski dug
Kada su u pitanju preporuke u domenu fiskalne politike, iz CBCG su ocijenili da neizmirivanje obaveza prema državi predstavlja značajan problem.
“Visina poreskog duga je posljedica ekonomske krize i smanjenja privredne djelatnosti”, rekli su iz CBCG.
S obzirom da je, prema podacima Ministartsva finansija, iznos poreskog duga oko 530 miliona eura, u CBCG smatraju da je neophodno u narednom periodu intenzivirati aktivnosti u pravcu jačanja fiskalne discipline i efikasnosti nadležnih organa, prvenstveno Poreske uprave, kako bi nivo poreskog duga uspostavio silazni trend, a samim tim povećani budžetski prihodi.
“Potrebno je nastaviti sa primjenom Uredbe o postupku naplate poreskih potraživanja imovinom poreskog obveznika i Zakona o otpisu kamate na poreske i carinske obaveze, koji imaju za cilj smanjenje iznosa poreskog duga”, navodi se u preporukama.
Iz CBCG su kazali i da je potrebno precizno utvrditi nenaplativi iznos dugovanja, koji bi trebalo uslovno otpisati, odnosno prenijeti u posebnu evidenciju, koja bi se koristila u slučaju da se eventualno stvore mogućnosti za naplatu određenog iznosa.
“Isključivanjem nenaplativog dijela poreskog duga, dobila bi se realnija slika o poreskom dugovanju privrednih subjekata i, na osnovu tih informacija, preduzele dodatne mjere u cilju naplate poreskog duga”, objasnili su iz CBCG.
Reformisati penzijski sistem
U CBCG smatraju da je finansijska održivost Fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje (PIO) važan faktor fiskalne konsolidacije.
“Nepovoljni demografski trendovi i stanje na tržištu rada, kao i ubrzani rast nivoa penzija i broja penzionera stvorili su jaz u finansiranju socijalne sigurnosti i proizveli značajan rizik za održivost crnogorskog penzijskog sistema”, rekli su predstavnici CBCG.
U narednom periodu, kako se navodi u preporukama, neophodno je sprovesti reformu penzijskog sistema u cilju uspostavljanja dugoročno održivog sistema, koji će obezbijediti veću socijalnu i materijalnu sigurnost i veći ukupni nivo penzija s jedne strane, dok će sa druge strane ublažiti demografske i ekonomske potrese i biti manje zavisan od države.
Lokalne samouprave
Iz CBCG su ocijenili i da su lokalne samouprave važan segment ukupnog fiskalnog sistema i da stanje i kretanje njihovih javnih finansija u velikoj mjeri utiču na fiskalnu održivost i finansijsku stabilnost.
Nerealno planiranje i neusklađenost potrošnje sa realnim poreskim kapacitetom privrede i stanovništva, kako su kazali, u pojedinim opštinama rezultirali su problemima značajnijih razmjera.
“Neodržive javne finansije na lokalnom nivou koje se ogledaju u negativnim indikatorima, predstavljaju rizik i za javne finansije i za ekonomski rast”, upozorili su iz CBCG.
U narednom periodu, kako su ocijenili, neophodno je nastaviti sa mjerama kojima će se obezbijediti konsolidacija javnih finansija na lokalnom nivou, i naći mehanizme za smanjenje duga jedinica lokalne samouprave.
Smanjiti javnu potrošnju
U cilju smanjenja javne potrošnje, u CBCG smatraju da je neophodno sprovesti detaljnu analizu svih budžetskih rashodnih pozicija u okviru tekućeg budžeta.
“S tim u vezi, važno je nastaviti jačanje fiskalne kontrole svih potrošačkih jedinica budžeta. Izdaci zaposlenih u državnoj administraciji i dalje su visoka rashodna kategorija u budžetu. Stoga je neophodno obaviti kontrolu i obezbijediti efikasnije sprovođenje Kadrovskog plana, kojim je definisano restriktivno zapošljavanje”, navodi se u preporukama.
Stroža kontrola nelegalnog poslovanja
CBCG je dala preporuku i da se nastavi strožija primjenu Zakona o sprječavanju nelegalnog poslovanja, u cilju daljeg smanjenja nivoa sive ekonomije, čime će se obezbijediti povećanje budžetskih prihoda.
“Takođe, potrebno je nastaviti sa sprovođenjem efikasne naplate javnih prihoda, uz istovremeno povećanje kontrole poreskih obveznika i primjenu svih zakonskih mjera prema obveznicima koji ne izmiruju svoje obaveze u skladu sa pozitivnim propisima”, rekli su predstavnici CBCG.
Potrebno je, kako su dodali, povećati poresku disciplinu obveznika i definisati kazne za povratnike u kršenju propisa.
