Za naše četiri, nekada najveće domaće finansijske institucije – Beobanke, Beogradske, Jugobanke i Investbanke ni posle 13 godina ne nazire se kraj stečaja.
Nekadašnji giganti u domaćem bankarskom sistemu, koji su ugašeni, iako su raspolagali ogromnim kapitalom, postoje još na papiru, a najveći dio imovine je raskrčmljen u protekloj deceniji.
Glavni razlog za sporo “umiranje” ovih banaka su nekoliko hiljada sudskih postupaka kako u zemlji, tako i u inostranstvu. Zakonski rok za okončanje stečajnog postupka ne postoji. Banke će biti likvidirane po pravosnažnom okončanju svih aktivnih sudskih sporova, a kada će to biti – niko ne zna, pišu Večernje novosti.
Gašenje vodećih banaka početkom 2002. godine, pod palicom Mlađana Dinkića, tadašnjeg guvernera, Božidara Đelića, ministra finansija i Miroljuba Labusa, potpredsjednika vlade, moralo je da se izvede kako bi se otvorio prostor za strane banke, bez obzira na cijenu koja je plaćena.
Samo je Beogradska banka u trenutku otvaranja stečaja potraživala oko 1,14 milijardi eura! Katanac je stavljen na imovinu u zemlji i inostranstvu.
“Gašenje četiri najveće banke u zemlji koje su bile nosioci cjelokupnog bankarskog sistema i okosnica privrede je bilo nepotrebno”, smatra prof. dr Slobodan Komazec, ekonomski ekspert.
”Tadašnji nosioci vlasti srušili su banke sa ogromnim kapitalom i ugledom u svijetu. Dinkić ih je proglasio nelikvidnim. Njihovim guranjem u stečaj, otvoren je prostor da uđu strane banke i da zauzmu najveći dio tržišta. Za 13 godina, sve čime su raspolagale je urušeno, prodato, a kada će se završiti postupak stečaja potpuno je neizvjesno”, kaže on.
Od rasprodaje imovine, namirena je stara devizna štednja, kao i neki povjerioci, a same banke teško su dolazile do svojih potraživanja jer su najveći dužnici velike domaće firme, koje su u postupku privatizacije.
“Zbog nemogućnosti da naplate svoja potraživanja od dužnika koji su u postupku privatizacije, banke su naplatu svojih potraživanja morale da traže sudskim putem. Riječ je o sudskim postupcima velike vrijednosti, na čiju dužinu trajanja banke ne mogu da utiču. Po prijavljenim, a osporenim potraživanjima povjerilaca vode se sudski sporovi po tužbama za utvrđenje koji su takođe velike vrijednosti i dugo traju, s obzirom na to da povjerioci po zakonu imaju pravo na korišćenje redovnih i vanrednih pravnih ljekova”, ističu u Agenciji za osiguranje depozita.
Stečajni postupci nad Beogradskom bankom i Jugobankom u stečaju su izuzetno kompleksni, kako navode u Agenciji, posebno zbog toga što su te banke poslovale u inostranstvu preko svojih agencija u Njujorku. Beogradska banka je imala i poslovnu jedinicu na Kipru, a poslovala je i preko mješovitih banaka u inostranstvu, od kojih su Anglo-Jugoslav Banki Bank Franko-Jugoslav u postupku likvidacije.
“Beogradska banka u stečaju ujedno je i najveći povjerilac Beobanke i Investbanke (u ukupnim potraživanjima Beobanke učestvuje sa više od 50 odsto potraživanja, a u ukupnim potraživanjima Investbanke učestvuje sa više od 76 odsto). Međutim, završetak stečaja Beobanke i Investbanke zavisi i od naplate dugova preduzeća koja su bila u restrukturiranju i velikih kompanija koja su u nadležnosti Agencije za privatizaciju i sudova “, naglašavaju u Agenciji.
Kada je u pitanju Beogradska banka u cjelini su isplaćena potraživanja građanima. Ova banka do sada nije obavila diobu stečajne mase, tako da nije počela isplatu ostalih povjerilaca u skladu sa odredbama Zakona.
Jugobanka u stečaju namirila je prvi isplatni red povjerilaca po osnovu štednje građana u iznosu od 41,9 miliona eura. Takođe je sa 30.6.2013. godine upućen predlog Privrednom sudu Beograd za deobu stečajne mase povjerilaca drugog isplatnog reda. Početkom 2014. godine, većini povjerilaca je isplaćen iznos od 3,2 odsto utvrđenog potraživanja s kamatom. Ukupan iznos za diobu stečajne mase iznosio je 749,9 miliona dinara, a rezervisana sredstva po neispitanim prijavama i tužbama za utvrđenje iznose 1,7 milijardi dinara.
“Beobanka u stečaju isplatila je povjerioce prvog isplatnog reda u visini od 100 odsto utvrđenog potraživanja, osim štediša iz Crne Gore (oko 251.800 eura), za čija potraživanja je izvršena rezervacija sredstava, a isplatiće se nakon dogovora i usaglašavanja svih dugovanja i potraživanja Republike Srbije i Republike Crne Gore. Povjerioci drugog isplatnog reda su, nakon dvije djelimične deobe, namireni u visini od 26,9 odsto utvrđenog potraživanja. Investbanka takođe je namirila povjerioce prvog isplatnog reda po osnovu stare devizne štednje, platnog prometa i dinarske štednje u iznosu od 63 miliona eura”, kažu u Agenciji.
Od pokretanja stečaja, odlukom bivše Narodne banke Jugoslavije u januaru 2002, do ovih dana, zbirni troškovi stečajnih postupaka kreću se oko 100 miliona eura. Naime, tokom proteklih trinaest godina troškovi stečaja za Beobanku domašili su do 24,5 miliona eura, približno su isti i za Jugobanku, za Beogradsku banku se, u odsustvu preciznih informacija, pretpostavlja da se takođe kreću oko te cifre, a da su u najboljem slučaju za koji milion eura manji u slučaju Investbanke.
“Na završetak postupaka uticaće i presuda Međunarodnog suda za ljudska prava u Strazburu u predmetu Ališić i drugi protiv Bosne i Hercegovine, Hrvatske, Srbije, Slovenije i BJR Makedonije, s obzirom na to da je najviše štediša svoje uloge položilo u poslovnim jedinicama i ekspoziturama Investbanke u Bosni i Hercegovini. Investbanka je dužna da u postupku obezbjeđenja uslova za sprovođenje presude protiv Srbije pruži kadrovsku i administrativnu podršku”, kažu u Agenciji.
Izvor: B92
