Grad Lavasa, u kome tre­nutno živi više investitora nego stanovnika a umjesto gradonačelni­ka ima menadžera, prvi je privatni grad u Indi­ji. Mada je korporacija LCL započela njegovu izgradnju prije jedne decenije, još nije jasno da li je riječ o uzoru pametnog kosmopolit­skog grada, ili o skupom promašaju.

Po čemu se jedan tipični ame­rički restoran, s muzikom iz pede­setih, tradicionalno crvenim sepa­reima i prevelikim pljeskavicama razlikuje od identičnih restorana širom Sjedinjenih Država? Po to­ me što se nalazi 12.875 kilometara daleko od SAD, na drugom konti­nentu, u indijskom  gradu  drugači­jem od svih ostalih. Riječ je o Lavasi, prvom  gradu u privatnom vlasni­štvu. Njegovi temelji postavljeni su prije jedne decenije  na oko 100 ki­lometara od Bombaja (Mumbaja), trenutni plan  je da bude završen u narednih 20 godina, ali je do sada izgrađena samo jedna petina predviđene površine.

Lavasa je djelo bogatog indu­strijalca Adžita Gulabcanda (Ajit Gulabchand) vrijedno 30 milijardi dolara. Gulabcand je već poznat po velikim projektima autoputeva i brana, kao i po heliodromu na zgradi svoje kompanije HCC (Hindustan Construction Company) u Mumbaju. Lavasa je prvi grad u Indiji koji će cijeli izgraditi jedna koropracija, Lavasa Corporation Limited (LCL). Njeni menadzeri tvrde da su već ugostili zvanične delegacije iz Kine, Latinske Ame­rike i Evrope, radoznale da vide da li ovaj indijski “pelcer ” moze da se primi i drugo, odnosno da li može da bude dobra ideja za izgradnju gradova u 21. veku.

Birokratija puna razumijevanja

Prema promotivnim materijali­ma, život u Lavasi je zamišljen kao “energičan i istovremeno miran, komforan a ipak pristupačan, tehnološki napredan i jednostavan i konačno – i urban i okrenut priro­di”. Planirano je da se grad prostire na 100 kvadratnih kilometara i da u njemu zivi oko 300.000 stanovnika, u pet kvartova koji će izgledati kao zasebni gradovi. Prvi je Dasve, cen­tar grada koji je još u izgradnji.

Koncept Lavase zasnovana je na principima, “Novog urbanizma”, sa cjelinama koje obiluju zelenim površinama i omogućavaju da se najveći deo grada obiđe pješke. Ideja je da 80 odsto stanovništva može za petnaestak minuta hoda da stigne do centra. Kreatori grada bili su i pod uticajima američke, ali i evropske arhitekture, o čemu osim pomenutog američkog restorana, svjedoči i dio grada koji u potpunosti podsjeća na slikovito italijansko ribarsko selo Portofina. No, Lavasa će, kako tvrde u LCL, uglavnom biti izgradena u slavu indijske tradicije. U gradu se nalaze objekti za vi­še prodavnica poznatih indijskih brendova, zatim bolnica kojom upravlja indijska kompanija Apol­lo, kao i skola koju vodi Christel House koja se bavi ovim poslom i u Meksiku i Indijanapolisu, pa i jedan privatni univerzitet za ugo­stiteljstvo. U planu je i izgradnja fudbalske i akademije za golf.

Prvi privatni grad u Indiji  jeste izgraden od novca jedne korpo­racije, ali nije ostao ni bez pomo­ći države. Naime, Vlada savezne drzave Maharastre,  izašla je u  su­sret investitoru omogućivši veoma fleksibilnu regulativu  za gradnju. Prema pisanju indijskih medija, nije se libila da u tu svrhu raseli i oko 3.000 stanovnika u selima koja su se nalazila na mjestima planiranim za  gradnju,  sa obrazloženjem  da će Lavasa podstaći rast turizma i cjelokupne lokalne ekonomije. Ipak, izgradnja korporacijskog grada nije tekla baš glatko. Pr­vo su indijske vlasti privremeno povukle dozvolu za gradnju, za­tim je došlo do nepredviđenih problema u izgradnji na zelenim površinama, a trenutno je u toku i sezona monsuna, koja je obustavi­la građevinske radove. No, beton i čelična armatura koji se nalazi svuda po gradu, obecavaju da će projekat biti nastavljen čim se sta­bilizuju  vremenski  uslovi.

Vlast bira upravni odbor

Za sada, u Lavasi, izuzev pošte i policije, svim drugim instituci­jama upravlja korporacija koja je i vlasnik grada. Umjesto gradona­čelnika, na cijelu je menadžer koga je izabrao Upravni odbor Lavasa Corporation Limited. “Kompanija ima sva prava u ovom gradu. Ona može nekoga da istjera iz njega, da oporezuje kako želi, da utvrđuje propise za gradnju, da mijenja upra­vu ili pravila na osnovu kojih funk­cioniše grad”, pisala je još pre dvije godine Persis Taraporevala, istra­živač u Centru za političke studije iz Nju Delhija.

Život u ovom gradu mogao bi, upozorava, da izgleda kao u filmu Trumanov šou, a sve­ videći posmatrač svačijeg života bila bi kompanija LCL. Međutim, Mukund Rati, čovjek koji ima najvišu izvršnu vlast u Lavasi, tvrdi da ce kompanija imati glavnu riječ samo tokom izgradnje, a kada pro­jekat bude završen, u gradu će biti uspostavljena demokratska vlast.

Korporacijsku viziju idealnog života podržava i New Cities Fo­undation, švajcarska fondacija koja proučava gradove 21. vijeka na globalnom nivou. Prema njenoj ocjeni, Lavasa posjeduje vrline ko­je nedostaju mnogim indijskim gradovima: velike, urđene zelene površine, prohodnost za pješake, funkcionalnost, higijenu, čistu pi­jaću vodu iz slavina, dobre škole, neprekidno napajanje energijom, brz internet i elektronsku upravu. Lavasa je, ističe švajcarska fonda­cija, uzor modernog kosmopolit­skog načina života.

No, to zadovoljstvo je prilično daleko za prosječan standard u Indiji, budući da cijene stanova od 17.000 do 36.000 dolara ne može da priušti čak ni tamošnja srednja klasa, pa se postavlja pitanje ko­liko ova moderna kosmopolitska oaza, realno, može biti uzor za ur­bani preporod kontinenta? Osim toga, u Lavasi za sada većinom žive samo investitori i zaposleni, a radnici koji su porijeklom Indijci, uglavnom tvrde da ne vide svoju budućnost u ovom gradu, u kojem je teško steći osjećaj pripadnosti bez porodice, prijatelja i uspome­na. Čak i oni koji dolaze kao gosti za vikend, smatraju da je Lavasa prije mjesto za praznični provod ne­go za stanovanje, jer joj nedostaje mnoštvo institucija koje su neop­hodne za svakodnevni život.

S obzirom da je izgrađena tek petina grada, ostaje pitanje da li će Lavasa u budućnosti opovrgnuti skeptike i, time, mozda podstaći slične pokušaje kao što je već slu­čaj sa saudijskim gradom Kejkom na obali Crvenog mora, jedinim gradom u privatnom vlasništvu koji se kotira na berzi, ili sa privim privatnim gradom u Gvatemali, pod imenom Kajala. Ili ce se am­biciozni korporacijski projekat pokazati kao skupa greška, čije posljedice neće biti samo značajno prazniji džepovi jednog indijskog oligarha.

Izvor: MCB