U tunišanskim zatvorima se trenutno nalazi bar nekoliko hiljada ljudi zato što su pisali čekove bez pokrića. Human Rights Watch upozorava da ovakva praksa krši ljudska prava ali i da koči razvoj lokalne ekonomije jer zatvorenici nisu u prilici da zarađuju a samim tim ni da vraćaju dugove.
U odnosu na mnoge druge afričke zemlje Tunis nije siromašan niti nerazvijen, šta više u njemu raste broj startapova, ali se u širem kontektsu ne može smatrati razvijenom državom. Stopa siromaštva se u njemu kreće oko 16 odsto a ekonomska nejednakost je veoma visoka. Zato značajan dio stanovništva živi na veresiju, a tako posluje i veći deo privrede.
Naime, iako su osmišljeni kao sredstvo plaćanja, čekovi se u Tunisu koriste kao alternativa kreditima. Privrednici se kroz njih zadužuju kako bi investirali u razvoj svojih kompanija, najčešće mikro, malih i srednjih, koje nemaju adekvatan kolateral za podizanje kredita kod banaka. Ovakvi čekovi se nazivaju garantnim jer navodno garantuju otplatu.
Međutim, ako se ipak desi da ne budu otplaćeni, oni koji su ih izdavali završavaju u zatvorima, zato što se nemogućnost otplate čeka smatra krivičnim djelom za koje je zaprećena kazna do pet godina zatvora. No, kada su pozajmljeni iznosi veći kazna može biti i drastično duža što potvrđuje primjer jednog privrednika koji je 2016. godine osuđen na 122 godine zatvora.
Zakon koji se mora mijenjati
Prema zvaničnim poadcima samo u maju ove godine 496 ljudi je zatvoreno zbog izdavanja čekova bez pokrića, ali Nacionalna asocijacija malih i srednjih preduzeća procjenjuje da je taj broj bliži 7.200 osoba.
Human Rights Watch u svom izvještaju o služenju zatvorskih kazni usljed dugovanja piše da ovakvi tunišanski zakoni ne pogoduju ekonomskom razvitku, jer zatvorenici tokom služenja kazni nisu u prilici da zarađuju a samim tim ni da otplaćuju ono što duguju. Njihov je stav da kada bi dužnici bili na slobodi oni bi mogli da rade i postepeno otplaćuju dugove, što bi bilo bolje i po one kojima duguju, ali i po porodice dužnika.
Posle pritiska javnosti i popularizacije ove teme u medijima Vlada Tunisa je objavila da će učiniti napore da umanji zatvorske kazne ili čak i da ih ukine, kao i da osmisli alternativu za njih kako bi osobe koje su pisale čekove zapravo mogle i da ih otplaćuju.
Izvor: HRW/Bizlife
