Energetika predstavlja oblast u koju se generiše velika količina podataka, te je stoga veoma pogodna za primjenu vještačke inteligencije (AI), saopštio je doktorand na Elektrotehničkom fakultetu Univerziteta Crne Gore (UCG), Ivan Martinović.
On je kazao da u toj oblasti AI nalazi primjenu počevši od samog procesa proizvodnje energije, pa sve do trgovine energijom.
“Interesantne aplikacije su, svakako, vezane za predviđanje potrebe za održavanjem energetske opreme, ili detektovanja potencijalnih kvarova, optimizaciju distributivne mreže u cilju smanjenja gubitaka, kao i predviđanje potražnje i potrošnje energije”, rekao je Martinović u intervjuu za list Elektroprivreda.
Martinović sprovodi doktorsko istraživanje na temu primjene vještačke inteligencije u radiologiji, a jedan je i od autora naučnog rada o primjeni AI u elekrtroenergetskom sistemu, rađenog prošle godine.
Prema njegovim riječima, važnost primjene AI u energetici počinje da se prepoznaje i u Crnoj Gori, te je Elektroprivreda (EPCG) nedavno podržala projekat CANU, koji ima za cilj primjenu AI u predikciji potrošnje u elektroenergetskim
sistemima.
“Ovo ne predstavlja prvi AI sistem kreiran na osnovu podataka sa kojima raspolaže EPCG. Prvi sistem je kreiran prošle godine i bio je namijenjen za predviđanje dugovanja potrošača električne energije ka EPCG. Ovaj sistem je kreiran kao rezultat naučno-istraživačkog rada kolega sa Elektrotehničkog i Ekonomskog fakulteta UCG-a, a u izradi Sistema učestvovala je i moja malenkost”, naveo je Martinović.
On je dodao da se izazovi sa kojima se suočava primjena AI u energetici, ogledaju u činjenici da određena sredstva, osim na razvoj sistema baziranih na AI, treba odvojiti i za podizanje cyber zaštite na veći nivo.
-Vještačka inteligencija predstavlja najaktuelnije polje istraživanja i da je ta naučna disciplina došla u centar pažnje pošle godine. Glavni okidač za popularizaciju AI, svakako, predstavlja razvoj četbota (chatbot) ChatGPT od kompanije Open AI – kazao je on.
“Mogućnosti primjene AI su nevjerovatne i praktično ne postoji oblast ljudskog djelovanja gdje se AI ne može primijeniti. U suštini, AI nalazi primjenu u svim onim oblastima gdje postoji minimalno potrebna količina podataka koja omogućava kreiranje sistema baziranih na AI. Vjerujem da bi i kompanije u Crnoj Gori trebalo više da koriste mogućnosti koje pružaju sistemi bazirani na AI, prije svega koristeći podatke koje generišu tokom svog poslovanja”, rekao je Martinović.
On je objasnio da je digitalizacija poslovnih procesa korak koji bi trebalo da prethodi implementaciji najmodernijih tehnoloških dostignuća.
“U pogledu prednosti i mana primjene AI primjećujem da se u javnosti više stavlja akcenat na eventualne negativne uticaje AI na čovječanstvo. Iako naglašavanje potencijalnih negativnih uticaja može doprinijeti njihovom ublažavanju, mišljenja sam da se ne treba zapostaviti ni pozitivni aspekt koji nudi primjena AI. Iz tog razloga objektivno sagledavanje uticaja AI je od ključne važnosti”, poručio je Martinović.
Region, generalno govoreći, u primjeni AI stoji znatno bolje nego Crna Gora.
“Čini se da su oni na vrijeme prepoznali važnost razvoja AI i to gotovo u svim oblastima ne samo u energetici. Primjera radi, u regionu je uspostavljen veliki broj centara specijalizovanih za razvoj i primjenu vještačke inteligencije. Osnovni preduslov za iskorišćavanje mogućnosti koje nudi AI je da imamo ljude koji su sposobni da razviju sisteme bazirane na AI. Nažalost, na državnom Univerzitetu još ne postoji odsjek za AI što najbolje govori o viziji akademske zajednice u Crnoj Gori u odnosu na razvoj oblasti AI”, rekao je Martinović.
On je kazao da vjeruje da će donosioci odluka uvidjeti potencijal koji nudi primjena AI i uraditi sve da se stvori jedan povoljan ambijent gdje će akademske institucije i kompanije međusobno sarađivati za dobrobit cijelog crnogorskog društva.
***
Mr Ivan Martinović doktorand na Elektrotehničkom fakultetu u Podgorici. Sprovodi doktorsko istraživanje na temu primjene vještačke inteligencije u radiologiji u partnerstvu sa Univerzitetom u Torontu, Univerzitetom u Pittsburgh, kompanijom Ericsson Nikola Tesla iz Zagreba, Kliničkim centrom Crne Gore, kompanijom Glosarij i CGES- om. Autor je većeg broja stručnih i naučnih publikacija, dobitnik brojnih stipendija i nagrada.
Učesnik je mnogobrojnih evropskih i nacionalnih projekata. Član je brojnih fondacija koje se bave promocijom i istraživanjem u STEM oblastima. Kreator je inovativnog koncepta Cetinje Smart City koji je globalno prepoznat što potvrđuje ovogodišnja nominacija od strane UN organizacija za dobijanje prestižne WSIS 2024. nagrade u okviru Svjetskog samita o informacionom društvu.
