Njeguški pršut prvi je crnogorski proizvod koji je nacionalnim zakonodavstvom zaštićen kao oznaka kvaliteta.
Proceduru zaštite pokrenulo je i u saradnji sa Ministarstvom poljoprivrede i ruralnog razvoja uspješno realizovalo Udruženje proizvođača njeguških specijaliteta sa Cetinja.
Kako je saopšteno iz Ministarstva poljoprivrede, prvi zaštićen proizvod za Crnu Goru predstavlja značajan korak na putu zaštite malih proizvođača i tradicionalnih metoda proizvodnje, kao i zaštite od zloupotreba i imitacija u sektoru proizvodnje hrane.
“Proizvod koji će nositi zaštićen naziv “Njeguški pršut“ definisan je kao trajni suhomesnati proizvod od svinjskog buta bez nogice, sa kosti, kožom i potkožnim masnim tkivom, bez karličnih kostiju, suvo soljen morskom solju, dimljen sporim sagorijevanjem suvog bukovog drveta i podvrgnut procesu sušenja i zrenja u trajanju od najmanje devet mjeseci”, objašnjavaju u Ministarstvu.
Prema proizvođačkoj specifikaciji poizvod koji se može označiti kao “Njeguški pršut“ moguće je proizvoditi na teritoriji Njeguša. Unutar Njeguša uključena su sledeća sela: Dugi do, Erakovići, Raićevići, Kopito, Vrba, Mali i Velji Zalazi, Žanjev do, Mirac i Majstori, kao i zaseoci: Bukovica, Podi, Velji kraj, Čavori i Krstac.
Njeguški pršut ima dugu reputaciju na crnogorskom i drugim tržištima.
Zaštita ovog naziva kao geografske oznake prvi put je bila pokrenuta u Saveznom zavodu za intelektualnu svojinu državne zajednice Srbije i Crne Gore.
“Od sticanja nezavisnosti Crne Gore uloženi su napori da se proizvod zaštiti i po važećem zakonodavstvu usaglašenom sa EU standardima. Intenzivno se radilo na edukaciji proizvođača koji brzo usvojili nova znanja i pripremili se za novi oblik zaštite. Osnovni motiv proizvođačima sa Njeguša bila je zaštita od zloupotrebe naziva “Njeguški pršut“ na tržištu, posebno reputacije koja je navedenim proizvođačima donijela značajne benefite, kroz veću cijenu na tržištu”, podsjećaju u Ministarstvu.
Udruženje proizvođača njeguških specijaliteta sa Cetinja zvanično je 29. februara 2016. godine pokrenulo proceduru zaštite naziva, tako što su Ministarstvu poljoprivrede i ruralnog razvoja dostavili zahtjev za registraciju geografske oznake za “Njeguški pršut“.
Uslijedila je zahtjevna procedura razmatranja usklađenosti priloženog zahtjeva sa Zakonom o oznakama porijekla, geografskim oznakama i oznakama garantovano tradicionalnih specijaliteta poljoprivrednih i prehrambenih proizvoda.
Nakon pozitivne oscjene od strane Ministarstva, u oktobru su u Službenom listu objavljeni Zahtjev i Proizvođačka specifikacija “Njeguškog pršuta“.
Nakon isteka roka za prigovor, predviđenog prema proceduri, Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja zvanično je u Službenom listu objavilo zaštićenu geografsku oznaku „Njeguški pršut“.
U procesu zaštite, najzahtjevniji dio predstavlja pisanje adekvatne “Proizvođačke specifikacije“. U tom osnovnom dokumentu do detalja se opisuje proizvod i način proizvodnje. To moraju biti proizvod koji ima dokazanu reputaciju i istoriju, a specifičnost proizvoda mora biti uslovljena geografskim okruženjem, vještinama ili dokazanom tradicionalnom metodom proizvodnje.
Istorija
Po predanju, proizvodnju Njeguškog pršuta, stanovnici Njeguša naslijedili su u XV vijeku od stanovništva kojega su zatekli na tim prostorima.
Proizvodnja Njeguškog pršuta se može pouzdanije pratiti u periodu od XIX vijeka, kroz brojna arhivska dokumenta, u zapisima putopisaca, istraživača i drugih stranih namjernika koji su pohodili Crnu Goru, a u tim misijama Njeguši su im bili prvo odmorište.
Jedan od najstarijih zapisa datira iz 1838. godine, kada je saksonski kralj Fridrih August II boravio na Cetinju, a izvještač između ostalog opisuje cetinjsku pjacu na kojoj se, pored ostalog, prodaje Njeguški pršut. Njemački književnik i putopisac Hajnrih Štiglic opisuje posjetu Njegušima 1841. godine, kada je bio ponuđen i Njeguškim pršutom.
U dokumentima koji opisuju privređivanje u Crnoj Gori XIX i XX vijeka, neizostavna je i proizvodnja Njeguškog pršuta, koji je stizao pored suve ukljeve i kastradine i do tržnica Kotora, Dubrovnika, Venecije, Malte i Bordoa.
O proizvodnji Njeguškog pršuta, naročito u XX vijeku, svjedoče brojni novinski, tonski i video zapisi, koji na prigodan način govore o tom proizvodu kao sinonimu osobenog kvalitetnog crnogorskog proizvoda.
U periodu nakon 1970. godine, na Njegušima pored sušara zanatskog tipa formiraju se i privredna društva „Agrokombinat 13 jul“ i „Niksentrade“. Značajno se povećava proizvodnja Njeguškog pršuta, kako za tržište, tako i za poznate kupce, kao što su trgovinski lanci „Dubrovkinja“(Dubrovnik), „Napredak“ (Kotor), „Trgopromet“(Cetinje), kao i turističke organizacije „Budvanska i Ulcinjska rivijera“, „Boka“ iz Herceg Novog i drugi.
CdM
