Dugovanja građana po osnovu dva najskuplja vida zaduživanja – minusa po tekućem računu i kreditnih kartica iznose gotovo 35 miliona eura. To pokazuju podaci Centralne banke (CBCG) od kraja oktobra ove godine.
“Dug građana po dozvoljenim minusima po tekućim računima iznosi 19,4 miliona eura, a po osnovu korišćenja kreditnih kartica 15,5 miliona eura. Podaci su bazirani na izvještajima banaka Kreditnom registru, sa stanjem na 31. oktobar ove godine. U odnosu na isti period prošle godine, dug građana je veći za 1,3 miliona eura ili 6,96 odsto po dozvoljenim minusima, dok je po karticama manji za 2,2 miliona ili 12,34 odsto”, rečeno je zvanično “Vijestima” u CBCG.
Prosječna ponderisana efektivna kamatna stopa na dozvoljene minuse iznosi 16,44 odsto, a na kreditne kartice 13,7 odsto. U odnosu na lani, ista stopa po minusima bilježi rast od 0,42 procentna poena, a pad kod kreditnih kartica od 1,2 procentna poena.
Došlo je i do povećanja efektivne kamatne stope (u koju su uključeni svi troškovi) i upravo je kamata na ostatak ili cijeli dug zarada za banke. Uz to, ne treba zaboraviti i troškove koji nastaju kada se podiže novac na bankomatima banaka koje nijesu izdale karticu.
Iz vrhovne monetarne institucije nijesu mogli da odgovore kakva je politika banaka za korišćenje ovih dvaju proizvoda u ovoj u odnosu na prethodne dvije godine, odnosno da li su pooštreni pojedini uslovi za korišćenje, uz obrazloženje da je to u nadležnosti banaka.
“Dozvoljeni minus po tekućim računima, kao najskuplji vid kreditiranja, građani bi trebalo da koriste što kraće u cilju smanjenja troškova kamate koja se obračunava na dnevnom nivou. Kamatna stopa je tržišna kategorija koju kreiraju ponuda i tražnja finansijskih usluga na tržistu i trebalo bi da bude čist produkt zdrave konkurencije”, jedna je od ranijih preporuka Centralne banke.
Na sajtovima većine komercijalnih banaka nijesu dostupne detaljne informacije o kamatnim stopama za ova dva proizvoda. Jedan od predstavnika bankarskog sektora objašnjava da je za građane najbitnije da znaju da se kamatne stope na dugovanja obračunavaju na dnevnom nivou, ne na mjesečnom.
Minus po tekućem računu se odobrava najčešće u iznosu jedne prosečne plate, eventualno dvije. Banka u Kreditnom registru CBCG provjerava ukupnu zaduženost klijenta, prije nego odluči da odobri pozajmicu.
Taj trošak košta klijenta tri eura. Za produženje minusa većina banaka naplaćuju oko 10 eura.
Kada je riječ o kreditnim karticama, na sajtovima banaka uglavnom su dostupne informacije o vrstama kreditnih kartica koje imaju u ponudi i nagradnim igrama koje organizuju uz uslov da se koristi kartice.
Mjesečna članarina za kartice je od dva do 10 eura, u zavisnosti koju vrstu kartice klijent ima. Ako se klijent odluči da podiže novac sa bankoma neke druge banke, to ga može koštati i do pet eura.
Podaci sa kraja oktobra, koje su banke dostavile CBCG, pokazuju da je ugovoreni iznos po kreditnim karticama građana je 40,7 miliona eura, a po dozvoljenim minusima 37 miliona eura.
“Iskorišćenost ovih limita koje su odobrile banke građanima iznosi 38,05 odsto po kreditnim karticama i 52,45 odsto po minusima. To je u odnosu na isti procenat iskorišćenosti prije godinu smanjeno kod kreditnih kartica za 7,95 procentnih poena i povećano kod minusa za 4,54 procentna poena”, objasnili su u CBCG-u.
Kasni otplata oko tri miliona
Kada je u pitanju kašnjenje sa otplatom duga po osnovu ovih bankarskih proizvoda, iz CBCG kažu da su banke na kraju oktobra prijavile kašnjenja u iznosu od 2,9 miliona eura.
Tu navode kašnjenje od preko 30 dana za 5.471 građana po dozvoljenim minusima u iznosu od 700 hiljada dospjelog duga i kod 1.919 za kreditne kartice sa dospjelim dugom od 2,2 miliona eura.
“Procenat ukupno dospjelog nenaplaćenog duga po minusima i karticama građana iznosi 8,1 odsto u odnosu na ukupan kreditni dug građana po ova dva osnova”, rekli su u CBCG.
Učešće ukupnog duga po minusima i kreditnim karticama građana od 34,9 miliona eura čini 2,59 odsto ukupnog kreditnog duga građana kod banaka u Crnoj Gori -minusi 1,44 odsto i kreditne kartice 1,15 odsto.
