Bivša direktorica Uprave za statistiku MONSTAT Gordana Radojević ocijenila je da su neuobičajene pojave koje su primjetne u zvaničnim podacima o ekonomskim tokovima za 2022. godinu, posebno u trećem kvartalu, uticale na usporavanja realne stope rasta BDP-a sa 12,7% na 3,2% u trećem kvartalu 2022. godine.
Ona je navela da je “istorijska” stopa nezaposlenosti od 13% u trećem kvartalu 2022. godine, uz istovremeno najveći pad zaposlenosti u sektoru poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva od 25% u odnosu na isti kvartal 2021. godine;
“Rast broja zaposlenih u sektoru građevinarstva za 81% u trećem kvartalu 2022. godine, uz istovremen pad realne stope BDP-a građevinarstva od 22,8% i izvršenih efektivnih časova rada za 3%”. Pad stope nezaposlenosti na istorijski minimum od 3%, uz istovremeno povećanje dugoročne nezaposlenosti (lica koja traže posao 12 mjeseci ili duže) sa 9,7% (treći kvartal 2021. godine) na 9,9% u trećem kvartalu 2022. godine”, precizirala je Radojević.
Istakla je i da nominalni rast prosječne zarade za 33,6% u prvih devet mjeseci 2022. godine odnosno povećanje domaće tražnje, nije pokrenuo rast proizvodnje primarnog i sekundarnog sektora.
“Naprotiv, negativna realna stopa rasta BDP-a u istom periodu, evidentna je u svim primarnim i sekundarnih sektorima ( poljoprivreda, šumarstvo, vodoprivreda, industrija i građevinarstvo), dok sa druge strane uvoz bilježi rekordni nivo. Istorijski nivoi izvoza roba (156 mil. eura) i uvoza roba (999 mil. eura) u trećem kvartalu 2022. godine, doveli su do rekordnog minusa ili deficita od 843 mil. eura u robnoj razmjeni sa inostranstvom. Ako se izuzme uticaj inflacije, ukupan uvoz roba i usluga je realno povećan za 24,8%, ukupan izvoz za 23,1%, a negativan saldo za 29% u prvih devet mjeseci 2022. godine”, kazala je Radojević.
Navela je da negativan saldo u ukupnoj razmjeni roba i usluga sa inostranstvom od 84,6 miliona eura u trećem kvartalu 2022. godine, izuzetak je u vremenskoj seriji o ovoj pojavi, iako je, kako kaže Radojević, turizam ostvario odlične rezultate u pogledu prihoda od stranih turista u istom perodu.
“Naime, u posljednjih deset godina, sa izuzetkom 2020. godine, uvijek se u trećem kvartalu bilježio suficit odnosno pozitivan saldo u razmjeni roba i usluga sa inostranstvom i to u prosjeku oko 145 miliona eura. Promjene u zalihama uvećane za 194% u prvih devet mjeseci 2022. godine, a u trećem kvartalu dostigle su rekordnu vrijednost od 124,2 miliona eura od kada postoji vremenska serija za ovu pojavu”, ocijenila je Radojević.
Navela je da investicije bilježe pad od 2,7% u prvih devet mjeseci 2022. godine, dok su u odnosu na period prije pandemije smanjene za 25%, shodno podacima zvanične statistike o strukturi BDP-a.
“Godišnja inflacija u novembru 2022. godine iznosila je 17,5%. U odnosu na period prije pandemije (2019. godina), cijene proizvoda i usluga lične potrošnje u Crnoj Gori danas su u prosjeku više za 21,5%. Cijene hrane u prosjeku su više za 40%, u odnosu na period prije pandemije, zbog čega je stanovništvo sa nižim dohotkom pod udarom inflacije znatno iznad prosječne od 21,5%”, navela je Radojević.
Istakla je rekordan rast izvoznih cijena od 35% u trećem kvartalu 2022. godine, uz uvećanje cijena proizvođača industrijskih proizvoda iz uvoza za 12,4%.
Radojević je navela da je za “razumjevanje ‘istorijskih’ kretanja na tržištu rada, potrebna detaljna analiza, koja za sada nije moguća, jer zbog metodoloških izmjena ankete o radnoj snazi Uprave za statistiku, podaci o tržištu rada nijesu uporedivi sa prethodnim godinama, osim sa 2021.godinom”.
“Takođe, moramo imati u vidu da priliv stanovništva iz Ukrajine i Rusije ima značajan uticaj na kretanja na tržištu rada odnosno rast ukupne zaposlenosti, jer statistički koncept ukupne zaposlenosti uključuje i strane državljane koji rade u Crnoj Gori ili iz Crne Gore”, kazala je Radojević.
Navela je da “imajući u vidu da je treći kvartal najznačajniji kvartal u pogledu obima ekonomske aktivnosti, kao i jedini period kada ekonomija Crne Gore generiše suficit u razmjeni roba i usluga sa inostranstvom, što se nije desilo u trećem kvartalu 2022. godine, to je crveni alarm i poziv na ozbiljan oprez”.
