U upravama crnogorskih kompanija sa većinskim državnim vlasništvom u najvećem broju slučajeva nalaze se članovi partija parlamentarne većine od 30. avgusta 2020. godine.

Crna Gora je decenijama poznata kao partitokratsko društvo i partijska knjižicaje u većini slučajeva bila jedan od glavnih uslova da bi se neko našao na čelu nekog državnog ili opštinskog preduzeća ili ušao u bordove tih firmi. Iako su stranke pobjednice posljednjih parlamentarnih izbora godinama kritikovale izbor partijskih kadrova stare vlasti predvođene DPS-om u odbore direktora državnih kompanija one su nastavile sa tom praksom i praktično je kadriranjem “po dubini” dovele do savršenstva, pa su se u u prethodne dvije godine u upravljačkim organima tih preduzeća našli brojni partijski “vojnici” predstavnici političkih grupacija koje su činile parlamentarnu većinu nakon izbora 2020. godine. Tako da su kompetentnost i profesionalizam zaboravljeni i ostali u drugom planu.

Za izvršne direktore i članove odbora direktora kompanija sa većinskim državnim kapitalom vrlo često se biraju osobe bez potrebnih znanja i kvalifikacije, koje do tad nijesu imale nikavih dodirnih tačaka sa djelatnošću firmi o čijim sudbinama i poslovnim potezima treba da odlučuju.

Koruptivna praksa

Ekonomski analitičar prof. dr Vasilije Kostić smatra daje praksa da partije nagrađuju svoje članove političkim funkcijama razumljiva i logična, ali da svoje članove nagrađuju rukovodećim pozicijama u preduzećima i institucijama je više nego pogubna za društvo.

Radi se o specifičnom vidu koruptivne prakse jer se na atraktivne pozicije u top menadžmentu kompanija i na rukovodeće pozicije institucija raspoređuju “partijski kadrovi” koji nijesu dovoljno kompetentni. Tim načinom se jasno pokazuje da primarno nije važan kvalitet obavljenog posla, odnosno opštedruštveni interes, već da se realizuje partikularni partijski interes u vidu nagrade za politički rad što ima za krajnji cilj da se obezbij edi loj alnost “partijskih kadrova” odnosnoj politici kazao je Kostić Pobjedi. Premanjegovim riječima, izlazi da su visoko pozicionirana mjestau kompanijama i institucijama koje partije “rezervišu” za svoje članstvo, instrument stvaranj a monolitne interesne partijske strukture na račun društvenog interesa.

“A kako glasačko tijelo, kao nosilac korektivne funkcije, ne glasa na osnovu ekonomskih i drugih rezultata takvih kadrova, odnosno vladavine tih kadrova već na osnovu toga ko je đe, ko je ko i ko je što, takav način ponašanja partija postaje paradigma. Za rezultate niko i ne mari i niko i ne postavlja to pitanje. Ako se to i desi, onda se umiješa politička argumentacija i tako iznova u krug rekao je Kostić. On dodaje da se kao posljedica ovakve prakse zanemaruje i bagateliše kvalitet.

Kompetentni marginalizovani

“Nerijetko se i ismijava jer oni koji su zaposjeli određene pozicije spremni su da ih brane po svaku cijenu, svjesni da im one nijesu pripale po njihovim kompetencij ama nego po nečemu drugom. Otuda su riješeni da ih brane ne birajući sredstva, svjesni da skoro neće imati drugu priliku. A u tom procesu, kompetentni su marginalizovani i demotivisani da se nametnu ili čak pokušaju jer znaju da neće biti izabrani ukoliko nijesu dio neke partijske strukture”, ističe Kostić.

On navodi da zato i imamo ozbilj nu osj eku kvaliteta upravlj anja koji će nam se ispostavljati kao trošak pogrešnogodlučivanja na svim nivoima, a što, kako kaže, za rezultantu ima naše zaostajanje u društvenom i ekonomskom smislu.

Dokle god se ne budu “pitali” rezultati obavljanja posla, dotle ćemo biti tamo gdje smo sada ili nazadovati zaključio je Kostić.

Iako se predstavnici Demokratskog fronta i Demokrata nijesu našli ni u Vladi Zdravka Krivokapića, kao ni u Vladi Dritana Abazovića, to im nije smetalo da zauzmu čelne pozicije najznačajnijih crnogorskih preduzeća.

Iako je nakon formiranja Vlade Dritana Abazovićabilo nezvaničnih najava da će doći do smjena brojnih kadrova DF-a i Demokrata iz uprava državnih preduzeća to se uglavnom nije desilo. Tačnije, u jednom periodu počelo se sa smjenama kadrova Demokrata, ali j e i to zaustavljeno, dok su DF-ovci uglavnom zadržali svoje pozicije.

Kompanije iz energetskog sektora su bile naj atraktivnije i najprivlačnije DF-u i Demokratama, pa su od marta prošle godine njihovi članovi zauzeli čelne pozicije u tim preduzećima.

Energetski sektor

Tako se na čelu borda Elektroprivrede (EPCG) nalazi Milutin Đukanović (DF), dok je izvršni direktor Nikola Rovčanin (Demokrate), koji do izbora za prvog čovjeka najznačajnije crnogorske kompanije nije imao nikakvog kontakta sa elektroenergetskim sektorom. On je ranije radio u pljevaljskom Vodovodu, a bio je i portparol Demokrata.

Na vanrednoj Skupštini akcionara EPCG početkom oktobra izabran je Odbor direktora koji, pored Đukanovića, čine Nenad Marković (SNP), Emir Strujić (BS), Ivan Šaranović, Tahir Đonbaljaj, Brankica Mosurović, Martin Ćalasan. Prethodno Vlada na sjednici održanoj krajem septembra nije prihvatila prijedlog resornog ministra Ervina Ibrahimovića da u bord uđu Vladan Joković (DPS), Adis Balota (SDP) i Mitar Sušić, tako da u novom bordu više nema kadrova DPS-a i SDP-a.

Podsjećamo da su prethodno kadrovi DPS-a i SDP-a Joković i Balota za članove borda EPCG bili izabrani na sjednici skupštine akcionara EPCG održanoj krajem juna ove godine. Od aprila prošle godine pljevaljskim Rudnikom uglja upravljaju kadrovi DF-a i Demokrata. Direktor Rudnika uglja je Milan Lekić (DF), dok je predsjednik borda Dušan Janjušević (Demokrate).

Pored Janjuševića, članovi odbora direktora pljevaljske kompanije su Slavica Batizić (Nova srpska demokratija), Miroslav Gogić (SNP), Veljko Vasiljević (PzP) i Zoran Radulović (SNP).

Od aprila prošle godine i na čelu Crnogorskog elektrodistributivnog sistema (CEDIS) su kadrovi Demokrata i DF-a. Direktor te elektroenergetske kompanije je Vladimir Čađenović (Demokrate), dok je na čelu borda Rajko Radošević (DF).

U Odboru direktora CEDIS-a pored Radoševića su Jelena Bošnjak, Ilija Miljanić, Miloš Krivokapić i Emir Sijarić.

Kadriranje po “dubini”

Upravo su energetske kompanije u prethodnih godinu i osam mj eseci od kada su nove uprave preuzele upravljanj e ovim preduzećima postale prepoznate i po ogromnom partijskom zapošljavanju, odnosno kadriranju po dubini.

Podsjećamo da je u nedavno objavljenoj vladinoj informaciji o poslovanju preduzeća u sektoru energetike saopšteno da su preduzeća iz ovog sektora zaposlila više od 1.400 ljudi tokom prošle i ove godine, što predstavlja povećanje od skoro 40 odsto u odnosu na 2020. godinu. U ovoj godini je u odnosu na 2020. porastao iznos zarada u preduzećima iz sektora energetike oko 16,6 miliona eura, odnosno 25 odsto.

Ministar kapitalnih investicija Ervin Ibrahimović je 10. novembra, na sjednici Vlade, ocijenio daje to nedopustivo i zabrinjavajuće i dodao i da poslovni rezultati energetskih kompanij a nij esu na zadovoljavajućem nivou.

U odnosu na 2020. godinu, možemo računati daje pad skoro 85 miliona eura u svim preduzećima-istakao je tada Ibrahimović.

Glavna kompanija iz energetskog sektora EPCG je u prvih devet mjeseci zabilježila gubitak od 88,66 miliona eura.

Od aprila prošle godine na čelu borda Plantaža je funkcioner SNP-a Nebojša Vuksanović, dok je njegov zamjenik funkcioner Ure Miloš Popović. U odboru direktora te firme su i Marija Nikčević (Demokrate), Darko Rašović (NSD), Boris Boričić (DNP), Snježana Pavićević (NSD) i Nikola Perišić, koji je predstavnik Crnogorske komercijalne banke. Od sredine novembra vršilac dužnosti izvršnog direktora Plantaža je Igor Cađenović, koji je do tadabio direktor sektora prodaje i marketinga u ovoj kompaniji. Od aprila prošle godine direktor Pošte Crne Gore je funkcioner Demokrata Dragan Tufegdžić, dok se na čelu borda nalazi funkcioner SNP-a Igor Bulatović, a članovi odbora direktora su i Stojan Sjekloća, Aleksandar Dakić, Dijana Pejović i Marko Lalević. Interesantno j e da su nakon formiranja Vlade Dritana Abazovića, kao rezulat partij ske i političke trgovine kadrovi DPS-a, SDP-a i Bošnjačke stranke (BS) izabrani u upravljačke organe pojedinih državnih kompanija kao što su, na primjer, Elektrorivreda, Luka Bar, Aerodro mi Crne Gore. Neki od kadrova DPS-a i SDP-a su nakon izglasavanja nepovjerenja toj vladi uklonjeni iz odbora direktora pojedinih državnih preduzeća. Ipak, u Luci Bar to nije slučaj, pa je na čelu borda te kompanije još uvijek kadar DPS-a Marko Nišavić, koji je na toj funkciji od juna, dok su članovi Odbora direktora Darko Pekić (URA), Vladimir Dragović (SNP) i Nedžib Ibrišimović (BS), dok je predstavnik manjinskih akcionara Vladan Vučelić, bivši izvršni direktor kompanije. Izvršni direktor barske kompanije od oktobra prošle godine je kadar Demokrata Ilija Pješčić. I u upravljačkom organu još jednog od najvažnijih državnih preduzeća iz sektora saobraćaj a je još uvij ek i kadar DPS -a. Početkom jula ove godine Vlada je imenovala Odbor direktora Aerodroma Crne Gore. Predsjednikborda je funkcioner Ure Eldin Dobardžić, a tu su i Nebojša Đoković iz DF-a, koji je prethodno bio predsjednik, Kemal Purišić iz BS, Slavko Vukčević iz SNP-a i Momčilo Martinović iz DPS-a.

Izvor: Pobjeda