Komercijalne banke su od juna 2020, zaključno sa januarom ove godine, restrukturirale kredite u vrijednosti od oko 320 miliona eura, odnosno, u tom iznosu su omogućile klijentima koji imaju finansijske poteškoće zbog pandemije koronavirusa da po povoljnijim uslovima u odnosu na ugovorene vraćaju odobrene kredite.

To su podaci koje su “Vijesti” dobile iz Centralne banke Crne Gore (CBCG) koja je krajem prošle godine odlučila da na snazi ostaje mjera koja omogućava restrukturiranje kredita građanima kojima je, kao posljedica negativnog uticaja pandemije prestao radni odnos, smanjena zarada više od 10 odsto ili im nije isplaćena neto zarada više od tri mjeseca prije podnošenja zahtjeva za restrukturiranje.

Korisna olakšica

”Mjera restrukturiranja kredita odobrenih građanima koja je uvedena posljednjom odlukom o privremenim mjerama za ublažavanje negativnih uticaja epidemije zarazne bolesti kovid-19 na finansijski sistem predstavlja kombinaciju ranije propisanih mjera, prilagođenu najnovijim okolnostima. Ona je utvrđena na osnovu procjene o daljoj prisutnosti negativnih posljedica pandemije na pojedine kategorije građana korisnika kredita, odnosno potrebi dalje zaštite određenih kategorija stanovništva koje su najviše pogođene efektima epidemije. S obzirom na to da je ova mjera u primjeni od 1. januara ove, njeno trajanje zavisiće od rezultata analize dobijenih podataka od banaka u narednom periodu. U januaru su banke restrukturirale svega 23 partije kredita za 21 fizičko lice u ukupnom iznosu od 384 hiljade eura”, kazali su iz CBCG.

CBCG strategiju daljeg odgovora na posljedice pandemije, kako kažu, razvija na osnovu dobijenih podataka od banaka i prateći opštu situaciju u zemlji u svim segmentima u kojima je pandemija imala negativni uticaj.

”Na odluku o dužini trajanja pojedinih mjera, najviše su uticali efekti koje su propisane mjere imale na pojedine ciljne grupe i druge okolnosti. Restrukturiranje kredita je jedan od alata koji banke koriste kada njeni klijenti imaju problem u otplati duga. U praksi se pokazalo da odobravanje olakšica u smislu smanjenja iznosa mjesečne rate ili produžetka roka otplate kredita su mogućnosti, odnosno načini restrukturiranja koji daju najučinkovitije rezultate. Stoga je među prvim mjerama za ublažavanje negativnih efekata pandemije uvedeno restrukturiranje kredita. Prema podacima koje banke dostavljaju restrukturiranje dobija na značaju od juna 2020. godine, kada su banke restrukturirale 208 partija kredita za 169 dužnika u ukupnom iznosu od 99,5 miliona eura, da bi u martu 2021. godine banke izvršile restrukturiranje za ukupno 1.081 partiju kredita, odnosno odobrile olakšice za 928 klijenata u ukupnom iznosu od 220 miliona”, istakli su u vrhovnoj monetarnoj instituciji.

CBCG je odlučila i da za godinu dana produži mjeru koja se odnosi na odobravanje neobezbijeđenih gotovinskih kredita nakon što je prethodno urađena analiza trendova kretanja neobezbijeđenih gotovinskih kredita. Ova mjera je uvedena u januaru 2020. godine i bila je oročena na dvije godine.

Iz CBCG su objasnili da su na osnovu analize podatka sa presjekom na kraj oktobra ove godine uradili analizu koja je pokazala da mjeru treba produžiti uz određenu krekciju.

Ograničenje zbog “Evrope sad”

”Analiza je pokazala da je kao rezultat ove mjere u periodu od dvije godine došlo do smanjenja ukupnih gotovinskih kredita za 15,38 odsto, što je za posljedicu imalo smanjenje učešća ove vrste kredita u ukupnim bruto kreditima sa 25,25 odsto sa kraja decembra 2019. na 20,29 odsto na kraj oktobra prošle godine. Kad je za posmatrani period riječ o učešću gotovinskih neobezbijeđenih kredita u ukupnim bruto kreditima sa preostalim periodom otplate od preko šest godina, bilježi se pad od 2,29 procentnih poena, a za kredite od preko osam godina, pad iznosi 3,11 procentnih poena. Analiza je pokazala da tri banke u sistemu i dalje imaju ukupan iznos gotovinskih nenamjenskih neobezbijeđenih kredita i kredita koji za obezbjeđenje imaju mjenicu sa preostalim rokom otplate dužim od šest godina, veći od 50 odsto sopstvenih sredstava banke”, objasnili su iz CBCG.

Iz vrhovne monetarne institucije su kazali da je ova mjera dala rezultate, ali je rizik koncentracije gotovinskih neobezbijeđenih kredita u ukupnim kreditima, kao i njihovog iznosa u odnosu na nivo sopstvenih sredstava kod pojedinih banaka,i dalje zahtijeva produžetak primjene u izmijenjenom obliku.

”Izmjenama je omogućeno svim bankama koje imaju nivo loših kredita (NPL) u ovom segmentu kredita ispod definisanog nivoa, da mogu odobravati gotovinske kredite ili ugovarati produženje roka otplate iz osnovnog ugovora sa rokovima dužim za dvije godine u odnosu na rokove definisane odlukom. Na ovaj način, daje se podsticaj bankama da unapređenjem prakse odobravanja i naplate kredita, mogu klijentima produžiti rokove za odobravanje kredita za dodatne dvije godine. Posljedica ove mjere je da pojedine banke mogu odobravati gotovinske neobezbijeđene kredite sa rokom dospijeća do deset godina”, kazali su iz CBCG.

Procijenjeno je da je ovaj rok više nego dovoljan za ovu vrstu kredita, s obzirom da za odobrenja sa dužim rokovima dospjeća već postoje odgovarajući proizvodi u paleti proizvoda banaka.

”Produženje mjere dobija smisao i činjenicom da bi očekivani rast tražnje za ovom vrstom proizvoda, nakon značajnog rasta kreditne sposobnosti klijenata banaka, kao posljedica primjene programa Evropa sad, mogao rezultirati nekontrolisanim rastom ovog segmenta kredita, odnosno devalviranja standarda odobravanja kredita”, istakli su u CBCG.

U planu analiza uticaja isplate dividende akcionarima na kapital banaka

Iz CBCG najavljuju da će analizirati uticaj djelimičnog ili potpunog isplaćivanja dividende akcionarima banaka na adekvatnost kapitala banaka.

Mjera zabrane isplate dividende je produžena kraje prošle godine.

Iz CBCG podsjećaju da je uvođenje ove mjere imalo je za cilj da se zaštiti i poveća nivo kapitalizovanosti bankarskog sistema u zemlji, kako bi se obezbijedila adekvatna otpornost banaka na potencijalne negativne efekte pandemije.

”Od 1. januara 2022. godine u primjeni je novi regulatorni okvir, zasnovan na Zakonu o kreditnim institucijama. Tim zakonom su uvedeni najnoviji standardi bankarskog poslovanja, pa su banke, u prethodnom periodu morale uskladiti svoje poslovanje sa novim zahtjevima. Nakon dostavljanja prvog mjesečnog izvještaja o poslovanju banaka u skladu sa novom regulativom, analiziraćemo uticaj djelimičnog ili potpunog odobravanja isplate dividende na adekvatnost kapitala svih banaka, u kontekstu njihove usklađenosti sa novim regulatornim zahtjevima, kao i otpornosti na eventualne poremećaje koji mogu nastati u budućem periodu”, kazali su iz vrhovne monetarne institucije.