Privredna komora, Ministarstvo prosvjete, nauke, kulture i sporta i Ministarstvo ekonomskog razvoja organizovali su prvo umrežavanje partnera kroz program Horizont Evropa. Riječ je o online događaju koji je bio posvećen povezivanju partnera u okviru EU programa za istraživanje i inovacije Horizont Evropa 2021-2027, a koji je realizovan uz podršku Evropske mreže preduzetništva (EEN).

Događaj je, preko internet platforme, okupio preko 120 učesnika iz više od 20 država kojima su predstavnici organizatora i Delegacije Evropske unije u Crnoj Gori predstavili mogućnosti koje nudi pomenuti program. Njima je omogućeno povezivanje sa ostalim učesnicima događaja u cilju umrežavanja i potencijalnog kreiranja partnerstava, te pripreme zajedničkih projekata u okviru ovog programa.

Skup su otvorili v.d. generalnog sekretara Privredne komore Mitar Bajčeta, državna sekretarka Ministarstva ekonomskog razvoja Milena Lipovina Božović, i v.d. generalni direktor za nacionalne i EU naučne programe Branko Bulatović, u Ministarstvu prosvjete, nauke, kulture i sporta. Moderator je bila Marija Raspopović, samostalna savjetnica u Sektoru za projekte Privredne komore Crne Gore.

“Horizont Evropa je ključni instrument za gledanje iza horizonta – ka zelenijoj, digitalnoj, zdravijoj i otpornijoj budućnosti, kada govorimo o Evropskoj uniji, ali i o nama, koji jednog dana želimo da budemo dio evropske porodice”, kazao je v.d. generalnog sekretara Privredne komore Bajčeta.

Prema njegovim riječima, ovaj program je posebno značajan za Crnu Goru u smislu podsticanja istraživačkog i inovacionog potencijala, generisanja novih znanja, njegovanja panevropske saradnje, omogućavanja novih ideja velikim i malim preduzećima, unapređenja našeg kolektivnog prosperiteta i promovisanja neophodnih društvenih i ekonomskih transformacija.

Bajčeta ističe da je COVID kriza generisala nove izazove sa kojima se suočavamo, čime je potvrđeno da je saradnja u istraživanju i inovacijama od suštinskog značaja za post-pandemijski oporavak širom svijeta, te da će utrti put naprijed i oblikovati našu budućnost.

“Štaviše, upravo mogućnosti istraživanja i inovacija koje pruža program Horizont Evropa biće suštinski instrument za podsticanje konkurentnosti crnogorske privrede i pomoći našoj zemlji da postigne ciljeve održivog razvoja postavljene u Agendi UN 2030, kao i one izložene u Zelenoj agendi za Zapadni Balkan i drugim strateškim dokumentima. Sada je pravi trenutak da pokrenete svoje ideje i stvorite sinergiju za izgradnju održivije ekonomije zasnovane na znanju, ali i otpornijeg društva”, poručio je Bajčeta učesnicima skupa.

Državna sekretarka Ministarstva ekonomskog razvoja Milena Lipovina Božović iskazala je zadovoljstvo zbog prošlonedjeljnog potpisivanja sporazuma između Crne Gore i Evropske unije o o pridruživanju Crne Gore Horizont Evropa programu (2021-2027). Zahvaljujući tome, crnogorskim inovatorima i istraživačima je omogućeno da, pod jednakim uslovima sa korisnicima iz država članica EU, učestvuju u ovom najvećem svjetskom programu istraživanja i inovacija sa budžetom od 95,5 milijardi eura.

“Ovo će omogućiti crnogorskim istraživačima, kompanijama, naučno-istraživačkim institucijama i inovatorima da razvijaju projekte i tehnologije, te sprovode istraživanja koja će doprinijeti suočavanju sa globalnim izazovima. Učešće u ovom programu će dodatno ojačati njihove kapacitete i podržati dalju integraciju Crne Gore u evropski istraživački prostor i u uniju inovacija”, rekla je Lipovina Božović.

Ona ističe da je unapređenje učešća Crne Gore u programu Horizont Evropa jedan od glavnih zadataka i misija Vlade.

“Fokus Vlade Crne Gore je ekonomski rast vođen inovacijama. Podržavajući inovacije, možemo ojačati našu ekonomiju i stvoriti radna mjesta i nove mogućnosti za crnogorske kompanije, ali i za istraživačke institucije “, kazala je ona.

Dodaje da Vlada posvećeno radi na uspostavljanju efikasnog implementacionog okvira za inovativni ekosistem, koji će omogućiti puno učešće i uključivanje svih relevantnih aktera u proces kreiranja i implementacije politike inovacija.

“To će olakšati umrežavanje nacionalnih institucija i ojačati naše pozicije prema EU i međunarodnoj sceni “,– riječi su državne sekretarke Ministarstva.

Ministarstvo ekonomskog razvoja je kreiralo programski okvir za finansiranje inovacija kroz namjenski Program za inovacije 2021-2024, na osnovu koga će već od naredne godine biti otvorena posebna programska linija podrške učešću u programu Horizont Evropa – Stub III Inovativna Evropa.  Takođe, Operativni program za implementaciju Strategije pametne specijalizacije sa Akcionim planom 2021-2022, koji je na javnoj raspravi, prepoznaje važnu ulogu Horizonta Evropa u jačanju međunarodne konkurentnosti MMSP, promociju i jačanje pozicija Crne Gore na regionalnoj i evropskoj inovativnoj i istraživačkoj sceni.

“Zaista imamo velika očekivanja u vezi sa našim učešćem u programu Horizont Evropa, ali smo istovremeno potpuno svjesni napora koje treba uložiti u narednom periodu. Izgradnja i održavanje strateških partnerstava jedan je od ključnih preduslova uspješnog učešća u programu i ovaj događaj upravo tome doprinosi “, kazala je Lipovina Božović.

Branko Bulatović, v.d. generalni direktor u Ministarstvu prosvjete, nauke, kulture i sporta, ističe da je Horizont Evropa najveći multinacionalni program za istraživanje i inovacije i jedan od ključnih instrumenata Evropske unije koji nastoji da obezbijedi oporavak, otpornost i spremnost Evrope za buduće izazove.

“Ovaj program nudi oko 95,5 milijardi eura grantova institucijama i organizacijama iz različitih sektora kako bi se intenzivnije fokusirale na istraživačke i inovacione aktivnosti”, kazao je on.

Prema njegovim riječima, Crna Gora nastavlja da bude posvećena promociji i aktivnom uključivanju u istraživačke i inovacione programe EU, u kojima učestvuje od 2008. godine.

“To je jedan od najbližih oblika saradnje sa Evropskom unijom, a štaviše, umnogome doprinosi jačanju znanja i iskustva naših istraživača, stvarajući bolje mogućnosti za njihov dalji rad. Naše učešće u Horizontu Evropa je stoga ključno za rast i dalji razvoj crnogorske nauke i privrede u skladu sa evropskim vrijednostima i naporima”, navodi Bulatović.

On je predstavio aktivnosti Ministarstva usmjerene na obezbeđivanje odgovarajuće podrške za efikasno sprovođenje Programa.

“Svjesni smo značaja programa Horizont Evropa za razvoj Crne Gore i njenih istraživačkih i inovacionih kapaciteta, kao i za jačanje privrede koja je ozbiljno pogođena pandemijom COVID-19. Stoga je ključno da nastavimo da ulažemo napore ka podsticanju većeg učešća u ovom programu, jer se jasno pokazalo, posebno u novijim izazovnim vremenima, da su nauka i istraživanje vodeći pokretači održivog rasta, globalne konkurentnosti i blagostanja građana”, zaključio je Bulatović.

Tokom događaja prezentaciju je imao Ingve Engstrom (Yngve Engstroem), šef Odjeljenja za saradnju Delegacije EU u Crnoj Gori, koji je predstavio ključne elemente programa Horizont Evropa, i osvrnuo se na učinak Crne Gore u programu koji mu je prethodio – Horizont 2020.

Engstroem ističe da je cilj Programa da se sa 95,5 milijardi eura ojača naučna i tehnološka baza EU i Evropski istraživački prostor (ERA), podstaknu inovativni kapaciteti Evrope, konkurentnost i poslovanje, te ispune prioriteti građana i održe socio-ekonomski model i vrijednosti.

Prema njegovim riječima, istraživanje i razvoj su važni pokretači promjena koji ubrzavaju tranziciju ka zelenoj i digitalnoj ekonomiji, dekarbonizaciji i održivoj mobilnosti, jačaju otpornost na krize, te predstavljaju podršku evropskoj konkurentnosti u globalnoj trci za znanjem.

Milena Milonjić, načelnica Direkcije za EU programe za nauku i istraživanje i nacionalna koordinatorka za program Horizont Evropa u MPNKS, i Marijeta Barjaktarović Lanzardi, v.d. generalne direktorice Direktorata za digitalnu ekonomiju i tehnološki razvoj Ministarstva ekonomskog razvoja u nastavku su predstavile pojedinosti programa i mogućnosti koje on u ovom trenutku nudi.

Milena Milonjić je kazala da je crnogorskim institucijama i organizacijama omogućeno da ravnopravno, kao i EU zemljama članicama, učestvuju u svim konkursima programa Horizont Evropa, za koji je obezbijeđen veliki budžet za narednih sedam godina.

Ona je govorila o mreži nacionalnih kontakt osoba (NCP network) – strukturi podrške koja predstavlja suštinsku komponentu u implementaciji okvirnih programa za istraživanje i inovacije. Kroz pružanje informacija, smjernica i savjeta potencijalnim aplikantima i korisnicima tokom pripreme predloga, ali i trajanja projekta, nacionalne kontakt osobe imaju značajnu ulogu u ostvarivanju ciljeva programa.

Pored ovoga, Milonjić je dala više detalja vezano za dva stuba programa Horizont Evropa: Izvrsna nauka i Globalni izazovi i evropska industrijska konkurentnost, kao i horizontalnu oblast Širenje učešća i jačanje evropskog istraživačkog prostora. Ona je predstavila podršku koju je MPNKS pružilo crnogorskoj istraživačkoj zajednici tokom 2021. godine, između ostalog i prvi Praktični vodič za efikasno korišćenje resursa i komercijalizaciju, koji je dostupan crnogorskim aplikantima.

U fokusu izlaganja Marijete Barjaktarović Lanzardi bio je treći stub Programa – Inovativna Evropa koji podržava inovacije sa potencijalom za prodor na tržište EU.

Kroz ovu komponentu programa, u okviru Evropskog inovacionog savjeta (EIC), se podstiču inovatori, preduzetnici, mala preduzeća i naučnici sa svojim idejama i ambicijama, kako bi bili vidljiviji na međunarodnom nivou, a njihovim finansiranjem se pomaže razvijanje i plasiranje inovacija na tržište.

Nakon panela, uslijedili su online bilateralni sastanci u okviru Mreže evropskih preduzetnika. Učesnici su imali prilku da sa partnerima zainteresovanim za iste teme, u okviru poziva za 2022. godinu razgovaraju o idejama za zajedničke projekte i kreiranju konzorcijuma.