Savjet Centralne banke Crne Gore usvojio je Izvještaj o rezultatima analize makroekonomskih rizika na zajedničkoj sjednici ovog tijela i Savjetodavnog odbora Centralne banke Crne Gore.
U pomenutoj analizi identifikovani su i razmatrani makroekonomski rizici sa kojima se suočava Crna Gora, a koje treba uzeti u obzir prilikom donošenja ekonomskih odluka. Stoga će ovaj izvještaj biti poslat Vladi Crne Gore, u čijoj je nadležnosti kreiranje i vođenje ekonomskih politika.
Na početku sjednice, guverner Žugić je predstavio članovima Savjeta i Savjetodavnog odbora osnovne nalaze pomenute analize, ističući da identifikacija rizika ne znači da će se oni i materijalizovati, već je namjera da se na njih skrene pažnja kako bi se blagovremeno planirale i preduzimale preventivne mjere za minimiziranje njihovog potencijalnog negativnog uticaja. Guverner je istakao i da lista rizika nije konačna jer se novi rizici kontinuirano javljaju.
Rizici koji su analizirani u ovoj studiji su podijeljeni na: kratkoročne i dugoročne makroekonomske rizike, rizike iz bankarskog sistema, fiskalne rizike, rizik inflacije i eksterne rizike.
Nastavak rasta cijena energenata i njihova ograničena dostupnost na svjetskim tržištima i niska konkurentnost realnog sektora prepoznati su kao glavni kratkoročni makroekonomski rizici. Kao dugoročni makroekonomski rizici istaknuti su: nizak stepen diverzifikovanosti domaće ekonomije, negativna demografska kretanja, neravnomjeran regionalni razvoj, klimatske promjene, te izazovi u oblasti zvanične statistike.
U bankarskom sektoru je prepoznat rizik u vidu potencijalnog rasta NPL-a, koji se može očekivati kada dođe do povlačenja ili isteka roka mjera podrške CBCG, a u uslovima kada je nezaposlenost izražena, dok se jedan dio privrede i dalje suočava sa posljedicama koronakrize. Ostali rizici prepoznati u bankarskom sektoru odnose se na prekomjerni kreditni rast, izloženost banaka prema državi i rast varijabilnih kamatnih stopa.
Javni dug je glavni fiskalni rizik, a potencijalnu nejasnoću sa sobom nose i najavljene fiskalne reforme u okviru programa „Evropa sad“. Članovi Savjeta i Savjetodavnog odbora CBCG pozdravili su zamisao ovih reformi i ocijenili najavljeno poboljšanje ekonomskog položaja građana, posebno najsiromašnijih kategorija, pozitivnim. Takođe, najavljeno smanjenje opterećenja zarada, koje je trenutno izuzetno visoko, donosi benefite za privredu, obezbjeđujući prostor za liječenje njenih ključnih ranjivosti – nedovoljne konkurentnosti i oslabljene likvidnosti, ocijenjeno je na sjednici. Ipak, po mišljenu članova Savjeta i Savjetodavnog odbora CBCG, implementaciji ovako krupnih reformi treba da prethodi detaljna i višeslojna analizu, koja bi razmatrala moguće izvore finansiranja i precizno kvantifikovala uticaj predloženih mjera.
Zaključeno je da je pandemija snažno negativno uticala na crnogorsku ekonomiju, između ostalog, zbog njene velike zavisnosti od uslužnog sektora, te da stoga treba mijenjati model razvoja, usmjeravajući se na sektore u kojima imamo komparativne prednosti, kao i na primjenu digitalizacije i zelene ekonomije, koja je danas jedan od ključnih instrumenata za postizanje održivog razvoja. Tekuća pandemija je ukazala i na šanse za budući razvoj Crne Gore i regiona, u smislu dislokacije određenih proizvodnih procesa iz zemalja Dalekog istoka na Zapadni Balkan, što bi doprinijelo skraćivanju lanaca snabdijevanja, čija se trenutna dužina i kompleksnost pokazala kao veliki problem i uzrok destabilizacije svjetskih tržišta.
Ocijenjeno je da je pripremljeni materijal izuzetno kvalitetan, te da može predstavljati korisnu osnovu za kreiranje i vođenje konzistentne i održive ekonomske politike.
Savjetodavni odbor predstavlja savjetodavno tijelo CBCG, a njegovi članovi su ugledni profesori i bivši guverneri iz regiona, kao i bivši članovi Savjeta CBCG.
