Od kada je Vlada Federativne Narodne Republike Jugoslavije (FNRJ) donijela odluku da se u naselju Rudo Polje u Nikšiću osnuje Željezara prošle su 72 godine (rješenje o osnivanju 16.decembra 1950.godine potpisao Josip Broz Tito). Fabriku su gradili radnici, omladinci radnim akcijama. Prvi pogon, Hladna valjaonica pušten je u rad prije 66 godina, odnosno 8.decembra 1956. godine, a 18. juna 1957. izlivene su prve tone čelika u Čeličani.
Datum otvaranja prvog pogona, 8.decembar, postao je i Dan Željezare koji fabrika danas dočekuje bez proizvodnje i bez radnika, a svojevremeno je na platnom spisku imala i preko 7.000 zaposlenih.
Ipak, ovaj praznik nikšićke fabrike nova je nada za njen dalji opstanak jer se očekuje dolazak novog vlasnika. Elektroprivreda Crne Gore (EPCG) kupiće imovinu Željezare, a potpisivanje ugovora sa sadašnjim vlasnikom fabrike, turskom firmom „Tosčelik“ najavljeno je za 20.decembar u Nikšiću.
Za poslednjih 21 godinu to će biti četvrti po redu vlasnik Željezare, fabrike koja je možda i najsurovije urušena od perioda tzv.tranzicije, a bila je okosnica razvoja Crne Gore.
Prvi udarac nikšićka „čelična dama“ dobila je 2001. godine kada Vlada odlučuje da je izda pod zakup. Decembra te godine zajljučen je ugovor o zakupu sa , navodno, ruskom kompanijom Rusmontesteel Corporation .
Primjena ugovora počela je 1.marta 2002. godine ali je trajala do 6.decembra iste. Strateški partner tadašnje Vlade Crne Gore nije poštovao ugovorene obaveze pa je ugovor raskinut, ali su predstavnici pomenute kompanije i mnogo prije zvaničnog raskida zakupa napustili Nikšić.
Proizvodnju do 1.jula 2004. godine po ugovoru o poslovnoj -tehničkoj saradnji u Željezari potom održava nikšićka kompanija „Neksan“, vlasništvo Miodraga Dake Davidovića. „Nekan“ je inače Željezaru na isti način održavao u „životu“ još dva puta, a nakon što su je napuštali njeni naredni vlasnici.
Prva privatizacija Željezare prodajom akcija obavljena je juna 2004. godine kada kao njene „spasioce“ Vlada u Nikšić dovodi Midland rizort holding kompaniju iz Ujedinjenog Kraljevstva. Većinsski paket akcija Željezare država tada Midlendu prodaje za hiljadu eura.
Novembra 2005. godine i taj strateški partner napušta Nikšić, a fabriku, kao i njegov prethodnik (Rusmontstil), ostavlja u dugovima, bez proizvodnje, a radnike bez plata.
I opet novembra, ali 2006. godine u Željezaru dolaze novi stranci u vidu britansko-holandskog konzorcijuma MN spešlti stils koji od Vlade za 5,2 miliona eura otkupljuje 66,7 odsto akcijskog kapitala nikšićke fabrike.
Loše upravljanje ponovo je bilo na štetu Željezare i njenih radnika, a za državu i u vidu više desetina miliona eura. Nekadašnji industrijski gigant Crne Gore 2011. godine „doživljava“ stečaj iz kojeg novi pokušaj spasavanja država vidi u nekom novom stranom partneru, a to je 2012. godine bila firma „Tosčelik“, članica turske kompanije „Tosjali holding“.
Imovinu Željezare iz stečaja „Tosčelik“ kupuje za 15, 1 milion eura i obećava da će za tri godine investirati 35 miliona eura, uposliti do 550 radnika, a godišnju proizvodnju povećati do 400.000 tona proizvoda od čelika.
I „Tosčelik“ iz Nikšića i Željezare, nakon deset godina gazdovanja tom fabrikom, odlazi bez ispunjenih obećanja. Proizvodnju, koju su inače organizoali samo kada je bio režim jeftine električne energije( tokom noći i nedjelju cijeli dan), obustavili su marta prošle godine, a sepetmbra ove otpustili su 229 proizvodnih radnika.
Željezara početkom godine mora početi da radi
Predsjednik Odbora direktora EPCG, Milutin Đukanović, je gostujući u jutarnjem programu RTV Nikšić, kazao da Željezara mora početkom godine početi da radi.
On je naveo da su predstavnici turske Tosyali grupe prilikom razgovora u Vladi, bili korektni ali i oprezni.
“Oni su se plašili šta ako budu sudski procesi, da li će imati problema da likvidiraju tu firmu koju su osnovali. Željazarom upravljaju u suštini dvije firme iz Tosyali grupe, jedna je je u Turskoj, a druga je registrovana u Nikšiću, rekao je Đukanović.
On je kazao da su predstavnici Tosyali grupe bili previše oprezni, kao i da ih je vjerovatno period prethodne vladavine Demokratske partije socijalista (DPS) naučio tome da neki dogovori i ne važe.
„Bili su u razgovorima sa nama dosta korektni, ali postojala je ta doza opreznosti, po meni lično neopravdane, ali svako ima pravo da bude oprezan. Uglavnom privodimo kraju čitavu transakciju i Željezara mora početkom godine početi da radi”, rekao je Đukanović.
Izvor: rtnk.me
