Bankarski sistem Crne Gore je stabilan i pouzdan, visoko kapitalizovan i likvidan, a depoziti sigurni. Centralna banka na dnevnom nivou prati likvidnu poziciju svih banaka u sistemu, kroz dnevne izvještaje o iznosu i strukturi likvidne aktive, ukupnih depozita, depozita nerezidenata, razročenim i povučenim depozitima, eksternoj aktivi banaka, uključujući sredstva kod drugih članica bankarskih grupa, saopšteno je iz Centralne banke.

U CBCG napominju da ukupni depoziti na nivou sistema, na kraju marta ove godine, iznose 3,3635 milijardi eura, piše CDM.

“U odnosu na prethodni mjesec ostvaruju pad od 2,5 odsto, dok u odnosu na isti period prethodne godine, bilježe rast. Naime, ukoliko isključimo podatke koji se odnose na Atlas banku u stečaju, u cilju poređenja sistema od 13 banaka, u odnosu na mart 2019. godine ukupni depoziti bilježe rast od 3,6 odsto”, pojašnjavaju iz CBCG.

Kako ističu, pandemija korona virusa je kod dijela javnosti uzrokovala strah i nesigurnost, zbog čega su građani osjetili potrebu za stvaranje zaliha osnovnih životnih namirnica, ljekova i novca. Pad depozita u iznosu od 2,5 odsto ne predstavlja nikakvu opasnost po likvidnost bankarskog sistema, a samim tim ni po depozite građana.

”Novac je, kao i dosad, najsigurniji u banci. Navedeno potvrđuju i podaci i praksa od početka pandemije: banke su i nakon navedenog povlačenja depozita nastavile sa redovnom kreditnom aktivnošću. Iako je bankarski sistem u toku marta bio uskraćen za redovni priliv od otplate kredita uzrokovan moratorijumom, i dodatno 46 miliona povučenih depozita, kreditiranje nije trpjelo”, navode u CBCG.

Stanje depozita se prati na dnevnom nivou

Kao što je već rečeno, Centralna banka na dnevnom nivou prati kretanje nivoa depozita.

”U slučaju značajnijih i neuobičajenih odliva, dodatne informacije se pribavljaju u direktnoj komunikaciji sa banakama. U skladu sa pribavljenim informacijama, odliv depozita nerezidentnih pravnih lica iz nefinansijskog sektora tokom marta 2020.godine se odnosio na izvršena plaćanja u skladu sa najavama i redovnom poslovnom aktivnošću navedenih kompanija”, poručuju iz CBCG.

Naglašavaju i da su poslovne odluke kompanija i sa njima povezane potrebe likvidnosti cikličnog karaktera – investicije uvijek nose angažovanje novčanih sredstava dok eksploatacija tih investicija uvijek produkuje novčana sredstva, pa je kod pomenutih nerezidenata registrovano povlačenje, ali i novi prilivi.

“Ono što CBCG prati je da je pomenuto neto povlačenje na nivou ukupnih depozita marginalno i ne predstavlja potencijalni zahtjev za dodatan napor u obezbjeđenju likvidnosti”, tvrde u CBCG.

Ističu još jednom, bankarski sistem je stabilan i visoko likvidan.

“U prilog ovome govore činjenice: Likvidna aktiva na kraju prvog kvartala iznosi 955 miliona eura i predstavlja 20,90 odsto ukupne aktive, dok su ukupni depoziti i dalje na visokom nivou i iznose blizu 3,36 milijarde eura. Koeficijent solventnosti, kao relativni pokazatelj adekvatnosti kapitala je na visokom nivou i na kraju 2019. godine je iznosio 17,73 odsto. Zabrana isplate dividente na osnovu ostvarene dobiti za 2019.godinu, u ukupnom iznosu od 51 milion eura, uticaće na dodatno povećanje sopstvenih sredstava banaka i koeficijenta solventnosti”, saopšteno je CdM-u iz CBCG.

Podaci, kako ističu, pokazuju da je bankarski sistem, uprkos smanjenju priliva uzrokovanog velikim brojem zahtjeva za aktivaciju moratorijuma na otplatu kredita i realizovanim isplatama, ostao potpuno otporan na te pojave i redovno nastavio sa kreditiranjem.

Potvrda likvidnosti

Glavna potvrda likvidnosti i stabilnosti sistema je činjenica da CBCG u ovom periodu nije imala potrebu za aktiviranjem niti jednog instrumenta za obezbjeđenje likvidnosti bankama

“Kao što je već navedeno, likvidna aktiva banaka na kraju marta 2020. godine je iznosila 955 miliona eura i predstavljala je 20,90 odsto ukupne aktive banaka. Osim što banke imaju visok nivo likvidne aktive, većina od njih ima i značajne sekundarne rezerve likvidnosti. Rezerve likvidnosti se odnose na hartije od vrijednosti, koje na dan 31.03.2020. godine iznose 495 miliona eura i predstavljaju 10,83 odsto ukupne aktive”, navode oni.

Raspoloživa likvidna sredstva banaka i njihove rezerve likvidnosti, u vidu hartija od vrijednosti, ukupno predstavljaju skoro trećinu ukupne aktive i predstavljaju značajan garant održavanja adekvatne likvidne pozicije banka, čak i u slučaju produženog trajanja krize i njenih posljedica.

Takođe, banke koje su članice međunarodnih bankarskih grupa, imaju njihovu podršku, koja se ogleda ne samo u pružanju neophodnih linija za likvidnost, nego i aranžmana vezanih za otkup obveznica u drugim valutama (repo poslovi). Podsjećanja radi, matične banke su tokom 2008. godine u značajnoj mjeri podržale banke u Crnoj Gori, a finansijska podrška banci koja je bila najviše pogođena odlivom depozita iznosila je preko 200 miliona eura.

Jaka likvidna pozicija banka, zajedno za rezervama likvidnosti u obliku HOV, kao i kreditne linije za likvidnost koje su na raspolaganju bankama, predstavljaju više nego dovoljan garant da će banke na adekvatan način održati svoju likvidnu poziciju i u uslovima korišćenja moratorijuma na otplatu od strane jednog broja korisnika kredita. Pored navedenog, od banaka se s pravom očekuje da nastave sa kreditnom podrškom građanima i privredi, za što imaju dovoljno raspoloživih sredstava.

Konačno, Centralna banka, u slučaju potrebe, ima na raspolaganju četiri mehanizma za obezbjeđenje likvidnosti u iznosu od preko 250 miliona EUR, a koji mogu poslužitiza poboljšanje likvidne pozicije banaka u slučaju sistemskog šoka.

Pandemija promijenila poslovne procese

Činjenica je da pandemija COVID-19 promijenila poslovne procese u crnogorskoj ekonomiji, ali i svakodnevni život građana.

“Posmatrajući redove ispred prodavnica, apoteka i banaka, ne smijemo zaboraviti da je uzrok njihovog formiranja neophodnost držanja fizičke distance, a ne nedostatak namirnica, ljekova i novca”, poručuju iz CBCG.

Kako bi, u okolnostima gdje je fizička distance i boravak ograničenog broja ljudi u istom prostoru imperative, redovi ispred banaka bili manji, komericjlane banke su, u skladu sa opuštanjem mjera Nacionalnog koordinacionog tijela, produžile radno vrijeme svojih filijala, odnosno filijale koje su bile privremeno zatvorene, čime će se i redovi ispred njih smanjiti.