Ministarstvo finansija objavilo je Nacrt zakona o sanaciji kreditnih institucija koji u sklopu zaštitnih mjera predviđa formiranje Sanacionog fonda za spas posrnulih banaka. Propis definiše stroge principe kada se mjere iz Nacrta primjenjuju i pod kojim uslovima, a interesantno je da se u sanaciju može uključiti i Fond za zaštitu depozita.

O formiranju Sanacionog fonda priča se gotovo dvije godine, a interesantno je da su se banke tiho protivile formiranju ovog fonda tvrdeći da će im smanjiti profit.

Detalji

Portal Analitika objavljuje ključne detalje ovog Nacrta zakona, koji se pisao gotovo dvije godine.

Prvobitnim Nacrtom zakona se predlaže da se Sanacioni fond, koga formira CBCG, puni šest do šest i po godina, ali mnogi, uključujući i Evropsku komisiju, smatraju da je razuman rok od 10 godina.

U ključnom članu 13 Nacrta zakona navodi se da teret sanacije prvo snose akcionari kreditne institucije u sanaciji, a ostali povjerioci teret sanacije snose prema obrnutom redosljedu prioriteta, u odnosu na redosljed prioriteta za naplatu potraživanja utvrđen zakonom kojim se uređuje stečajni postupak.

Propis nalaže da svi direktori i predsjednici banaka koja je u sanaciji moraju biti razriješeni, sem oni koji su “neophodni za ostvarivanje sanacije”.

Nadalje, fizička i pravna lica koja su odgovorna za propast banke moraju za to krivično odgovarati, ili nadoknaditi štetu koju su prouzrokovali.

Čitavim procesom sanacije rukovodi CBCG, a povjerioci ne smiju pretrpjeti gubitke veće od gubitaka koji bi nastali da je nad kreditnom institucijom otvoren stečajni postupak.

Garantovani depoziti su, prema propisu,” u potpunosti zaštićeni od primjene instrumenata sanacije i izvršavanja sanacionih ovlašćenja”.

Kako se puni Sanacioni fond

Ključno pitanje koje se postavlja je da li će se iz budžeta finansirati sanacija posrnulih banaka. Prema slovu propisa, Sanacioni fond, koji treba da pomogne sanaciju posrnule banke, finansiraju banke iz doprinosa koje prikuplja Centralna banka.

“Kreditne institucije su dužne da, radi dostizanja ciljnog iznosa sredstava Sanacionog fonda, jednom godišnje uplaćuju redovni doprinos, i to do 31.marta za tekuću godinu”, piše u Nacrtupropisa.

Sredstva Sanacionog fonda moraju iznositi najmanje jedan odsto iznosa garantovanih depozita svih kreditnih institucija, po stanju utvrđenom na bazi godišnjih revidiranih finansijskih iskaza za prethodnu godinu.

Zakon definiše tačnu vrijednost koju svaka banka mora da uplati u Sanacioni fond:

“Doprinos za pojedinačnu kreditnu instituciju utvrđuje se u iznosu koji je srazmjeran učešću njenih obaveza (isključujući regulatorni kapital), umanjenom za iznos garantovanih depozita u ukupnom iznosu obaveza svih kreditnih institucija (isključujući regulatorni kapital) umanjenom za iznos garantovanih depozita svih kreditnih institucija.

U propisu se navodi da iznos pojedinačnog doprinosa se prilagođava srazmjerno rizičnom profilu pojedinačnih kreditnih institucija u skladu sa kriterijumima za utvrđivanje rizičnosti kreditnih institucija, utvrđenih propisom Centralne banke.

Portal Analitika je kontaktirao nekoliko visokopozicioniranih osoba iz bankarskog sektora, ali niko nije mogao da približno kaže koliko će pojedinačno iznositi učešće banaka u doprinosima. Ono što je sigurno je da Sanacioni fond mora biti višemilionski.

Evropska iskustva i minimiziranje rizika

Zakonopisci su donošenje ovih zakona pravdali evropskim iskustvima i direktivama nastalih nakon svjetske finansijske krize.

“Sistem sanacije kreditnih institucija, utvrđen direktivom iz 2014. godine, treba da organima za sanaciju obezbijedi instrumente za dovoljno ranu i brzu intervenciju u kreditnoj instituciji koja je u problemima, kako bi se obezbijedio nastavak ključnih finansijskih i ekonomskih funkcija kreditne institucije, uz istovremeno ograničavanje uticaja propadanja kreditne institucije na ekonomski i finansijski sistem na najmanju moguću mjeru i uz minimiziranje mogućnosti da troškove sanacije u krajnjem snose poreski obveznici”, piše u obrazloženju zakona.

Prevedeno na razumljiv jezik, to znači da ipak postoji minimalna mogućnost da troškove sanacije banaka u krajnjem snose poreski obveznici.

Zemlje članice Evropske unije su imale obavezu da sa primjenom zakonskih i podzakonskih propisa kojima se implementiraju odredbe pomenute direktive otpočnu od 1. januara 2016. godine.

“Iz navedenih razloga, pripremljen je predloženi Zakon o sanaciji kreditnih institucija, koji zajedno sa  novim Zakonom o kreditnim institucijama i Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o stečaju i likvidaciji banaka,  koji su takođe u proceduri za usvajanje, predstavlja paket zakonskih propisa kojim se vrši usaglašavanje sa predmetnom direktivom. Usvajanjem ova tri zakona stvoriće se uslovi za primjenu ovlašćenja i  instrumenata sanacije koji su propisani pomenutom direktivom EU i time značajno unaprijediti regulatorni okvir  za rješavanje pitanja problematičnih banaka na na novim osnovama”, poručili su zakonopisci.

CBCG može odrediti i vanredne doprinose

Prema Nacrtu novčana sredstva Sanacionog fonda vode se na posebnom računu Centralne banke, uz to imovina fonda se mora voditi odvojeno od imovine i obaveza Centralne banke.

Interesantno, prema slovu propisa Centralna banka, odnosno Sanacioni fond mogu kupiti imovinu posrnule kreditne institucije koja se nalazi u procesu sanacije.

U slučaju da je posrnula veća banka, CBCG može narediti  bankama da uplaćuju vanredne doprinose.

“U slučaju kada raspoloživa finansijska sredstva Sanacionog fonda nijesu dovoljna za pokriće gubitaka, troškova ili drugih rashoda, Centralna banka će uvesti obavezu plaćanja vanrednih doprinosa. Kreditne institucije su dužne da plaćaju vanredne doprinose u iznosu i rokovima koje utvrdi Centralna banka i ne mogu biti veći od trostrukog godišnjeg iznosa godišnjeg doprinosa”, poručuje se u Nacrtu .

Sanacioni fond može da se zaduži kod kreditnih institucija ili drugih lica u slučaju kada raspoloživa finansijska sredstva  sa vanrednim doprinosima nijesu dovoljni ili dostupni za pokriće gubitaka, troškova ili drugih rashoda.

Korišćenje sistema zaštite depozita u sprovođenju postupka sanacije

Nacrt propisa je predvidio da se može koristiti sistem zaštite depozita za sanaciju banke.

“U slučaju primjene mjere sanacije, a koja i dalje omogućava pristup deponenata svojim depozitima, Centralna banka može, nakon pribavljanja mišljenja Fonda za zaštitu depozita, odlučiti da Fond za zaštitu depozita nadoknadi: ako se primjenjuje instrument interne sanacije, iznos koji bi deponentima sa garantovanim depozitom bio otpisan kako bi se nadoknadili gubici u kreditnoj instituciji da su garantovani depoziti bili uključeni u obim interne sanacije i otpisani do jednakog iznosa kao i povjerioci i istim redosljedom prioriteta u skladu sa zakonom kojim se uređuje stečaj kreditnih institucija; ili iznos gubitaka koje bi deponenti sa garantovanim depozitima pretrpjeli ako je njihov gubitak srazmjeran gubicima povjerioca istog isplatnog reda u skladu sa propisima koji uređuju stečaj kreditnih institucija u slučaju primjene jednog ili više instrumenata sanacije, izuzev instrumenta unutrašnje sanacije”, taksativno piše u Nacrtu zakonu.

U sprovođenju postupka sanacije, odgovornost Fonda za zaštitu depozita ne može biti veća od iznosa gubitaka koje bi trebalo da snosi u slučaju sprovođenja stečajnog postupka nad kreditnom institucijom.

Ako se primjenjuje instrument interne sanacije, Fond za zaštitu depozita nema obavezu dokapitalizacije kreditne institucije ili prelazne kreditne institucije u skladu sa članom 97 stav 1 tačka 2 ovog zakona. Takođe, ako je procjenom  utvrđeno da je doprinos Fonda za zaštitu depozitabio veći od neto gubitaka koji bi nastali u stečajnom postupku, Fond za zaštitu depozita ima pravo na isplatu razlike od strane Sanacionog fonda.

“U sprovođenju postupka sanacije odgovornost Fonda za zaštitu depozita ne može biti veća od 50 odsto ciljnog nivoa, utvrđenog u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita depozita, kao ni od gubitka koji bi nastao u stečajnom postupku nad kreditnom institucijom u sanaciji”, zaključuje se u Nacrtu propisa.

Nacrtom zakona o sanaciji o sanaciji kreditnih institucija, uz nacrte zakona o bankama i zakona o izmjenama i dopunama zakona o stečaju i likvidaciji banaka kreće velika reforma bankarskog sektora i ti nacrti propisa nalaze se na javnoj raspravi do 15. februara 2019. godine.

Prema medijskim navodima, u Crnoj Gori dvije banke imaju problema u poslovanju (ne računajućiKneževićevu IBM koja je u stečaju), pa je to razlog da se požuri sa formiranjem Sanacionog fonda i velikom reformom bankarskog sektora.

Izvor: Portal Analitika