Oni građani Crne Gore koji namjeravaju da pokrenu sopstveni posao i otvore svoju firmu treba, kao što zakon i nalaže da prođu određenu proceduru. Dužina procedure kao i neophodna dokumentacija zavise od vrste djelatnosti kojom namjeravaju da se bave, a registracija privrednih subjekata u Crnoj Gori vrši se u Centralnom registru privrednih subjekata koji vodi Poreska uprava.
Iz Unije poslodavaca Crne Gore UPCG su za CdM istakli da nije za brigu sama registracija poslovanja, već uslovi u kojima registrovana firma posluje. Poseban problem predstavljaju visoki troškovi poslovanja, nekonkurentnost, nelikvidnost…
“Prema izvještaju Doing Business 2013 Svjetske banke, kojim se rangira lakoća poslovanja i poslovno okruženje u ekonomiji svake države pojedinačno, Crna Gora je napredovala za šest mjesta u odnosu na prošlogodišnji izvještaj. Međutim, u okviru indikatora započinjanja biznisa, Crna Gora je nazadovala na ljestvici, ali ne zato što su se uslovi za otvaranje biznisa u Crnoj Gori pogoršali, već iz razloga poboljšanja uslova za otpočinjanje biznisa u drugim državama“, istakla je za CdM Ana Rašović, ekonomski savjetnik UPCG-a.
[widgets_on_pages id=”Baner”]
Prema njenim riječima pored toga, iako je tokom proteklih par godina Crna Gora napredovala u otklanjanju barijera i uprošćavanju procedura za otpočinjanje biznisa, Doing Business 2013 nije prepoznao nikakve realizovane reforme u ovom dijelu u posljednjem izvještajnom periodu.
Ona je istakla da kada su u pitanju broj procedura, njihovi troškovi i vrijeme potrebno za otvaranje preduzeća, Crna Gora je prilično dobro rangirana na regionalnom nivou, odmah nakon Makedonije.
“Ipak, ono što više brine nije sama registracija poslovanja, već uslovi u kojima registrovana firma posluje, posebno imajući u vidu visoke troškove poslovanja, nekonkurentnost, nelikvidnost, kontinuirano povećanje fiskalnih nameta i opštu nepredvidljivost i česte promjene zakonskog okvira kojim se poslovanje preduzeća u Crnoj Gori (pre)uređuje. Pomenutim izvještajem se takođe konstatuje pogoršanje poslovnog ambijenta u oblastima dobijanja građevinskih dozvola, registracije imovine i zaštite investitora“, pojasnila je Rašović za CdM.
Odgovarajući na pitanje da li da će Zakon o nelegalnom “natjerati” neregistrovane da registruju djelatnost Rašović je navela da se Zakonom o sprečavanju nelegalnog poslovanja zabranjuje obavljanje djelatnosti neregistrovanim subjektima, ali se i dalje postavlja pitanje utvrđivanja nadležnosti inspekcijskih službi i načina njegove primjene u ovom dijelu.
„U svakom slučaju, UPCG snažno podržava obavezu registrovanja djelatnosti, posebno s aspekta smanjenja sive ekonomije i nelojalne konkurencije“, zaključila je Ana Rašović za CdM.
Procedura registrovanja preduzeća u Crnoj Gori:
Registracija privrednih subjekata u Crnoj Gori vrši se u Centralnom registru privrednih subjekata koji vodi Poreska uprava.
Uvođenjem sistema jednošalterskog poslovanja privrednim subjektima je omogućeno da prilikom registracije u Centralnom registru privrednih subjekata budu automatski registrovani u registru Zavoda za statistiku, registru poreskih obveznika i registru carinskih obveznika, kao i registru obveznika poreza na dodatu vrijednost i akciznih obveznika u sličaju da to žele.
Na osnovu Zakona o privrednim društvima mogući su sljedeći oblici obavljanja privredne djelatnosti:
1. Preduzetnik
2. Ortačko društvo (OD)
3. Komanditno društvo (KD)
4. Akcionarsko društvo (AD)
5. Društvo sa ograničenom odgovornošću (DOO)
6. Dio stranog društva
Privrednu djelatnost obavljaju privredna društva i preduzetnici. Oblici obavljanja privrednih djelatnosti koji se registruju u skladu sa zakonom dužni su da prije otpočinjanja obavljanja djelatnosti pribave odobrenje za obavljanje djelatnosti, ako je odobrenje za obavljanje djelatnosti predviđeno posebnim propisom.
Dobijanje odobrenja za obavljanje djelatnosti nije uslov za registraciju u skladu sa Zakonom o privrednim društvima.
Preduzetnik
Preduzetnik je fizičko lice koje za svoj račun obavlja neku djelatnost radi sticanja profita. Preduzetnik za sve poslove koje preuzima u poslu odgovara cjelokupnom svojom ličnom imovinom. Preduzetnik se registruje za potrebe statistike u CRPS-a dostavljanjem registracione izjave. Preduzetniku se izdaje potvrda o registraciji. Ova potvrda ne predstavlja odobrenje o ispunjavanju uslova za obavljanje djelatnosti.
Za regristaciju preduzetnika potrebno je :
-kopija lične karte ili pasoša
-uplatiti administrativnu taksu za registraciju u iznosu od 10 eura na žiro-račun Poreske uprave,
-uplatiti administrativnu taksu u iznosu od 12 eura za objavu oglasa u “Službenom listu Crne Gore”
-popuniti registracionu prijavu koja se dobija od CRPS-a
Ortačko društvo (ortakluk) – OD
Ortačko društvo je društvo koje se osniva ugovorom najmanje dva fizička ili pravna lica, imovinom ortaka koja se sporazumno određuje, a cilj im je sticanje profita. U svom nazivu društvo obavezno sadrži oznaku OD.
Ortačko društvo odgovara za svoje obaveze cjelokupnom imovinom ortaka, ako ugovorom nije drugačije određeno. Ortaci ortačkog društva odgovorni su solidarno za sve obaveze društva cjelokupnom svojom imovinom ako sa povjeriocem nije drugačije određeno.
Registracija ortačkog društva
Ortakluk se registruje za potrebe statistike u CRPS-a podnošenjem registracione prijave, ali postojanje ortakluka nije uslovljeno njegovom registracijom.
Taksu za registraciju u iznosu od 10 eura potrebno je uplatiti na žiro račun Poreske uprave.
Registraciona prijava sadrži: naziv ortakluka, imena ortaka, njihove adrese i matične brojeve (JMBG). Ugovor o ortakluku, ukoliko je sačinjen, ortaci mogu dostaviti CRPS.
Komanditno društvo – KD
Komanditno društvo je društvo jednog ili više lica koja se zovu komplementari i jednog ili više lica koja se zovu komanditori i kolektivno se nazivaju: firma. Komplementari su neograničeno solidarno odgovorni za sve obaveze društva. Komanditori odgovaraju za obaveze društva do visine svojih uloga. Ulozi komanditora mogu biti u novcu ili u stvarima i pravima koja se procjenjuju. Komplementar i komanditor može biti fizičko ili pravno lice. U svom nazivu društvo obavezno sadrži oznaku KD.
Registracija komanditnog društva
Registracija Komanditnog društva vrši se u CRPS-a dostavljanjem izjave ili ugovora potpisanog od strane svih članova društva, a koja sadrži sledeće podatke:
-naziv društva i oznaku da je društvo osnovano kao komanditno
-sjedište društva
-rok na koji se društvo osniva i datum početka obavljanja djelatnosti
-ime, prezime i matični broj, odnosno naziv svakog člana Društva
-ime svakog lica koje ima svojstvo komanditora
-ulog komanditora i u kom obliku (novčanom ili nenovčanom)
Taksa za registraciju u iznosi 10 eura i uplaćuje se na žiro račun Poreske uprave
Akcionarsko društvo AD
Akcionarsko društvo je društvo sa najmanje dva osnivača, fizička ili pravna lica, koje se osniva u cilju obavljanja privredne djelatnosti, a čiji kapital je podjeljen na akcije. Osnivači zaključuju ugovor o osnivanju društva. Osnivači mogu biti domaća i strana fizička i pravna lica. Zaključenjem ugovora o osnivanju akcinarskog društva osnivači postaju akcionari.
Akcionarsko društvo za sve svoje obaveze odgovara cjelokupnom svojom imovinom. Akcionari odgovaraju za obaveze društva do visine svog kapitala u društvu. Minimalni osnovni kapital za osnivnje akcionarskog društva iznosi 25.000 eura. U svom nazivu društvo obavezno sadrži oznaku AD.
Kao akcionarsko društvo registruju se banka, berza, društvo za upravljanje investicionim fondom i društvo za obavljanje djelatnosti osiguranja. Osnivački ulog za osnivanje banke iznosi najmanje 5.000.000 eura, berze najmanje 100.000 eura, društva za upravljanje investicionim fondom, najmanje 175.000 eura i društva za obavljanje djelatnosti osiguranja najmanje 2.000.000 odnosno 3.000.000 eura u zavisnosti od toga za koju vrstu osiguranja se društvo registruje.
Registracija društva
Za registraciju Akcionarskog društva potrebno je dostaviti:
-ugovor o osnivanju ovjeren u sudu u skladu sa zakonom
-statut (tipsku formu možete preuzeti na dnu stranice)
-popunjen obrazac za registraciju PS01 (obrazac možete preuzeti na dnu stranice)
-dokaz o uplati odgovarajuće takse u iznosu od 50 eura (ž.r. Poreske uprave) i dokaz o uplati takse u iznosu od 12 eura (ž.r. Službenog lista CG)
-odluke o imenovanju odbora direktora, revizora, sekretara i izvršnog direktora
-rješenje Komisije za hartije od vrijednosti (minimalni osnivački ulog je 25.000 eura)
-potpisanu izjavu članova odbora direktora, izvršnog direktora, sekretara društva i revizora da prihvataju imenovanja
Ukoliko se društvo želi prijaviti za registaciju obveznika za porez na dodatu vrijednost, popunjava se obrazac PR PDV-1.
Ukoliko se društvo želi prijaviti za upis u registar akciznih obveznika popunjava se obrazac AKC-P (obrazac možete preuzeti na dnu stranice).
Registraciona dokumenta sadrže podatak da li lica ovlašćena da zastupaju društvo mogu da djeluju kolektivno ili kao pojedinci.
Društvo stiče svojstvo pravnog lica danom upisa u CRPS. O izvršenoj registraciji izdaje se potvrda koja služi kao dokaz da je društvo registrovano.
Društvo sa ograničenom odgovornošću DOO
Društvo sa ograničenom odgovornošću mogu osnovati fizička ili pravna lica, najviše njih 30 koji odgovaraju za obaveze društva do visine svojih uloga.
Ovaj vid registracije je najčešći kod nas i veoma je pogodan za mala preduzeća koja mogu osnovati jedno ili više lica. Iznos osnovnog kapitala je najmanje jedan euro. U svom nazivu društvo obavezno sadrži naznaku DOO.
Uplatom početnog uloga, lica stiču udio u društvu, srazmjerno veličini svoga uloga. Sticanjem udjela lica postaju članovi društva. Član društva posjeduje samo jedan udio u društvu koji predstavlja njegov procenat u vlasništvu kapitala. Udio u društvu može dati pravo članu da ima više od jednog glasa.
Početna registracija
Dokumenta i podaci koji se dostavljaju CRPS-a i objavljuju prilikom prve registracije društva su:
-osnivački akt (odluku ili ugovor o osnivanju) ovjeren u sudu u skladu sa zakonom
-statut privrednog društva (tipske forme se mogu preuzeti na dnu stranice)
-pisani pristanak članova odbora direktora na njihova imenovanja, ukoliko su imenovani
‘uplatnice za sledeće administrativne takse:
– 10 eura ( ž.r. Poreske uprave)
– 12 eura (ž.r. Službenog lista CG)
-popunjen obrazac za registraciju PS01
Ukoliko se društvo želi prijaviti za registaciju obveznika za porez na dodatu vrijednost, popunjava se obrazac PR PDV-1.
Ukoliko se društvo želi prijaviti za upis u registar akciznih obveznika popunjva se obrazac AKC-P.
Društvo stiče svojstvo pravnog lica danom registracije. Dokaz o registraciji je potvrda koju izdaje Poreska uprava.
Ispunjavanje ostalih uslova za zakonito poslovanje društva
Izrada pečata i štambilja
Iako ne postoji više zakonska obaveza većina firmi nakon registracije pristupa izradi pečata i štambilja. Pečat je obično okruglog oblika i na njemu se upisuje naziv firme, oblik društva i mjesto društva. Štabmilj je obično četvrtastog oblika i osim naziva firme ima i oznaku za djelovodni broj i datum i služi za evidenciju dokumenata u arhivi društva. Izradu pečata i štambilja vrše preduzeća posebno osnovana za tu djelatnost. Vrijeme izrade pečata je obično jedan dan, izrada košta do 20 eura.
Otvaranje žiro računa
Otvaranje računa u poslovnoj banci zavisi od oblika privrednog društva. Ne postoji ograničenje u broju banaka kod kojih firma može imati otvoren račun. Za otvaranje računa u zavisnosti od oblika organizovanja podnosi se sledeća dokumentacija:
-Zahtjev za otvaranje žiro računa koji se dobija od banke.
-Rješenje o registraciji od CRPS-a.
-Kopija osnivačkog akta (ugovora ili odluke o osnivanju).
-Ugovor o deponovanju sredstava kod banke (zaključuje se u banci).
-Karton deponovanih potpisa i pristupnica (dobija se u banci).
-Obrazac OP (ovjeren potpis ovlašćenih lica za zastupanje). Ovjera se vrši kod notara. Naknada za ovjeru iznosi 2.50 eura po potpisu na jednom primjerku isprave.
-Fotokopije ličnih karata ovlašćenih lica u preduzeću.
-Rešenja o izvršenoj poreskoj registraciji (PIB).
Izvor: Portal CDM
Autor: Aleksandra Obradović
