Ministarstvo rada i socijalnog staranja je u novembru prošle godine formiralo radnu grupu za izradu nacrta Pravilnika za utvrđivanje reprezentativnosti poslodavaca, ali taj posao nije završen niti je poznato da li je ta grupa išta uradila, zbog čega nova organizacija, Crnogorsko udruženje poslodavaca (CUP) ne može pokrenuti postupak utvrđivanja reprezentativnosti.
Ovaj pravilnik je donijet u periodu državne zajednice Srbije i Crne Gore 2005. godine i od tada nije mijenjan, iako je u međuvremenu bilo više izmjena matičnog Zakona o radu.
Iz Ministarstva rada i socijalnog staranja, kojim rukovodi ministarka Naida Nišić, nisu odgovorili na pitanja “Vijesti” o izmjeni ovog pravilnika i postupku utvrđivanja repezentativnosti poslodavaca.
Može postojati i više reprezentativnih organizacija poslodavaca kao što sada postoje dvije repezentativne sindikalne organizacije, a reprezentativna organizacija postaje socijalni partner ima članove u Socijalnom savjetu, kao i u upravnim odborima brojnih institucija poput Fonda PIO, Fonda rada, Zavoda za zapošljavanje,…
Iz Crnogorskog udruženja poslodavaca (CUP) kazali su “Vijestima” da je u međuvremenu većina poslodavaca iz sadašnjeg reprezentativnog udruženja Unija poslodavaca prešla kod njih, kao i da njihove članice sada generišu godišnji promet veći od tri milijarde eura i da imaju preko 20 hiljada zaposlenih.
Na njihovom spisku članova nalaze se najveći trgovački lanci “Voli”, “Laković”, “Merkator”, “Domaća trgovina”, “Franca”, koji zajedno imaju skoro sedam hiljada radnika, većina banaka i osiguravajućih kuća, najveće građevinske kompanije “Bemax”, “Zetagradnja”, “Genex”, “Novi Volvox”,…
“CUP je osnovan decembra 2021. godine i za kratko vrijeme stekao je povjerenje ključnih privrednih subjekata sa ciljem zastupanja njihovih interesa pred Vladom i aktivnog učešća u socijalnom dijalogu kao ključnom mehanizmu pregovaranja Vlade, sindikata i poslodavaca, ali i kreiranju boljeg poslovnog ambijenta. Nažalost, pitanja reprezentativnosti udruženja poslodavaca nijesu na adekvatan način normativno riješena i danas takva rješenja predstavljaju barijeru za pluralizam poslodavačkih udruženja, što je apsurd samo po sebi. Zakonska, a posebno podzakonska akta su prevaziđena i ne odslikavaju tendencije koje su prisutne u zemljama regiona, recimo Hrvatskoj, kao i u državama EU. Cilj bi morao biti, kao u svakoj tržišno orijentisanoj privredi, da se afirmišu jasna pravila sa ciljem podsticanja konkurencije zbog što boljeg predstavljanja poslodavaca u okvirima socijalnog tripartizma. Tu stoji i pitanje poglavlja 19 Socijalne politike koje je izuzetno važno u pregovorima sa EU”, navode iz CUP-a.
Reprezentativnost udruženja poslodavaca se utvrđuje Zakonom o radu, gdje su definisani uslovi da je za reprezentativnost potrebno da njegovi članovi zapošljavaju najmanje 25% zaposlenih u privredi Crne Gore i da prometom učestvuju u BDP-u sa najmanje 25 odsto, dok se način i postupak upisa i bliži kriterijumi za utvrđivanje reprezentativnosti propisuju pravilnikom.
Iz CUP-a navode i da je postojeći pravilnik iz 2005. godine suprotan vazećem Zakonu o radu jer propisuje uslove koje zakon ne poznaje (član 15 stav 3 alineja 6 i 7), zbog toga se pitaju da li je moguće da krajem 2023. godine imaju barijeru za pojavu konkurencije u oblasti poslodavačkog udruživanja, zbog zastarjelog pravilnika.
Oni navode i da je u novembru pošle godine Ministarstvo rada i socijalnog staranja pihvatilo njihove argumente da je pravilnik zastario i zakonski ne primjenljiv, zbog čega je i formirana radna grupa za izradu novog.
Traže da se reprezentativnost mjeri svakih četiri ili pet godina kao u EU
“Naš cilj je da se u Crnoj Gori uspostave jasni normativni mehanizmi, uslovi i način sticanja i gubitka reprezentativnosti poslodavačkih udruženja, kao što je to urađeno sa sindikalnim organizacijama. Logično je da poslovna snaga koja generiše preko tri milijarde eura prihoda godišnje (46 odsto pocijenjenog BDP-a za 2023) zaslužuje da ima svoje predstavnike u Socijalnom savjetu. Jedino na taj način odluke Savjeta imaju puni smisao jer su dio dijaloga onih koji imaju jasan legitimitet, Vlade koja ga je dobila od strane parlamenta, sindikata koji su predstavnici radnika i poslodavaca koji kreiraju novu vrijednost i finansiraju javne usluge i utiču na poslovni ambijent”, naveli su iz CUP-a.
Oni traže da se usvoje norme koje postoje u zemljama regiona i EU, a to je da sindikati i udruženja poslodavaca svakih četiri ili pet godina ponovo dokazuju reprezentativnost.
“Tako da danas imamo apsurdnu situaciju da u socijalnom dijalogu i svim pravima iz zakona o socijalnom savjetu učesvuju udruženje koje je izgubilo reprezentativnost i nikada ga od 2005. godine nije ponovo dokazivalo”, naveli su iz CUP-a.
Oni navode i da za uslove reprezentativnosti ne treba računati državna preduzeća, jer njih u socijalnom dijalogu već zastupa Vlada kao vlasnik.
