Privreda i građani kredite mogu da uzimaju samo kod banaka, međutim postoje i izuzeci od ovog inače vrlo čvrstog pravila. Dvije platne institucije dobile su, naime, za taj posao dozvolu od centralne banke Srbije, ali ograničenog dometa. Takav zajam mora da bude povezan s izvršenjem konkretne platne transakcije i isključivo na period do 12 mjeseci iz kapitala platne institucije. Dozvolu su dobili „Altapej”, poznat kao kupac državnog udela u Jubmes banci, i „Vip sistem”, obije institucije iz Beograda.

U Narodnoj banci Srbije (NBS) kažu da, u skladu sa Zakonom o bankama, odobravanjem pozajmica kao poslovnom djelatnošću, to jest davanjem kredita, mogu da se bave samo banke, a izuzetno i drugi subjekti kada su za to jasno ovlašćeni zakonom. To je, na primjer, slučaj sa Fondom za razvoj, u skladu sa zakonom kojim se uređuje ovaj fond.

“Od 1. oktobra 2015, a na osnovu Zakona o platnim uslugama, davanjem kredita mogu se baviti platne institucije, institucije elektronskog novca i javni poštanski operator JP „Pošta Srbije”, pri čemu ove institucije mogu pružati navedenu platnu uslugu i preko zastupnika. To je pravno lice ili preduzetnik koji na osnovu pisanog ovlašćenja ovih institucije pruža jednu ili više platnih usluga u skladu sa Zakonom o platnim uslugama i koji može početi s radom tek na dan donošenja rješenja NBS o upisu zastupnika u registar platnih institucija. Ova lica su dužna da građanima pruže informaciju o tome da nastupaju u ime i za račun platne institucije i da im dostave ili učine dostupnim sve neophodne informacije o platnim uslugama koje su ovlašćeni da pružaju”, kažu u centralnoj banci Srbije.

Međutim, vrste kredita koje ove institucije mogu da odobravaju vrlo su ograničene: moraju biti povezane s izvršenjem konkretne platne transakcije – na primjer, tako što bi se za određeno plaćanje upotrebila kreditna kartica – i mogu se odobravati isključivo na period do 12 mjeseci iz kapitala platne institucije. Specifičnost ove vrste kredita ogleda se, dakle, u tome što se ona odobrava isključivo za izvršenje konkretne platne transakcije, a ne tako što bi se određeni iznos novčanih sredstava stavio na raspolaganje korisniku kredita, koji bi potom taj iznos mogao da koristi za različite namjene – na primjer, za više novih transfera odobrenja, podizanje gotovog novca, oročavanje cijelog ili dijela primljenih novčanih sredstava…

“Zbog toga ističemo da su za pružanje ove usluge građanima do sada dozvolu dobile samo dvije platne institucije. Napominjemo da je poslovanje pomenutih novih pružalaca platnih usluga – platnih institucija i institucija elektronskog novca detaljno uređeno i korisnici njihovih usluga su u potpunosti zaštićeni kroz režim licenciranja i nadzora koji nad njima sprovodi NBS. S druge strane, ako bi se određeni subjekti mimo pravila koja smo naveli bavili odobravanjem pozajmica, to jest kreditiranjem, tada bi se radilo o neovlašćenom kreditiranju”, kažu u NBS.

Takvi slučajevi su kada neko unovčava čekove uz naplatu provizije ili daje novac u zamenu za sredstvo obezbjeđenja i uz određenu kamatu. Takođe, jedan broj privrednih društava nudi građanima investiranje novca u reklame kojima se garantuje isplata dobiti. Zakonom o bankama je propisano da se niko osim banke ne može baviti primanjem depozita, davanjem kredita i izdavanjem platnih kartica, osim ako je za to ovlašćen zakonom. Obavljanje djelatnosti kreditiranja bez izričitog zakonskog ovlašćenja ili primanja depozita bez dozvole NBS zakonom je definisano kao krivično djelo.

Dakle, samo banka koja ima dozvolu za rad koju je izdala NBS može da se bavi davanjem kredita i primanjem depozita. Pod određenim uslovima i uz prethodnu njenu dozvolu, kredite radi izvršavanja platnih transakcija mogu odobriti i platne institucije i institucije elektronskog novca. Smisao zakonskih ograničenja jeste da se zaštite građani i spriječi da se ovim poslovima bave lica koja ne ispunjavaju minimalne kadrovske i tehničke uslove i ne raspolažu kapitalom kojim garantuju povraćaj novca, niti ih kontroliše neka institucija.

Izvor: Bankar.rs