Na sjednici Odbora energetike i rudarstva Privredne komore Crne Gore održanoj 19. novembra 2021. godine prezentovani su projekat Solari 3 000+ i 500+, tehnički uslovi za priključenje elektrana, koje funkcionišu po principu proizvodnje električne energije za sopstvene potrebe, instalisane snage do 30 KW (kilovat), te implementacija dualnog sistema edukacije u visokom obrazovanju u okviru projekta DUALMON, saopštili su iz Privredne Komore Crne Gore (PKCG).
Kako su naveli, Sjednicu je vodio sekretar Odbora energetike i rudarstva, Ranko Vukmirović, a u radu su učestvovali i predstavnici Elektroprivrede Crne Gore: menadžer projekta Solari i izvršni rukovodilac FC Proizvodnja EPCG Bojan Đordan i rukovodilac sektora za prodaju FC Sanbdijevanje, Rajko Jaredić, inženjer u Službi za nestandarne priključke i distribuirane izvore u Crnogorskom elektrodistributivnom sistemu, Anja Čanović, direktor EPCG-Solar-gradnja Ranko Vuksanović, te samostalna savjetnica u Sektoru za projekte Privredne komore Crne Gore Sandra Perić.
Đordan je kazao da je Elektroprivreda Crne Gore, u saradnji sa Eko fondom počela realizaciju ovog projekta koji predstavlja prvi važan korak u procesu energetske tranzicije.
“Finansiranje i subvencioniranje korisnika za kupovinu i ugradnju fotonaponskih sistema odnosi se na snage do 10 kW za individualne stambene objekte, odnosno na fotonaponske sisteme snage do 30 kW za pravna i fizička lica, vlasnike poslovnih objekata”, rekao je on.
Prema njegovim riječima, EPCG će za učesnike u ovom projektu omogućiti otplatu na rate koje će biti u visini dosadašnjeg prosječnog računa korisnika, a periodi otplate za segment 500+ biće od četiri do šest godina. Subvenciju od 20 odsto obezbijediće EKO fond a kompletnu logističku i administrativnu operativu Elektroprivreda Crne Gore.
“S obzirom na to da Elektroprivreda pruža svu logističku podršku, ovo će biti veoma isplativo, posebno imajući u vidu da nakon isplate sistema, korisnik u najmanje narednih deset godina ima priliku da besplatno obezbjeđuje električnu energiju za sopstvene potrebe. Takođe, biće omogućeno da ostvareni višak energije, u skladu s važećom regulativom Crne Gore, vraća u distributivnu mrežu i prodaje ga EPCG”, istakao je Đordan.
On je naveo da će se nedostajuća energija povlačiti iz mreže po istim uslovima, što će rezultirati mogućnošću da od potrošača i kupca električne energije, korisnik fotonaponskog sistema postane i proizvođač, što će u znatnoj mjeri uticati na rasterećenje kućnog ili budžeta firme, ukoliko se radi o sistemu instaliranom na nekom poslovnom objektu ili manjem pogonu.
Đordan je predstavio i glavne korake u realizaciji ovog projekta koji se odnose na : prijavu korisnika, obilazak lokacije, pripremu prethodne dokumetacije (tehno-ekonomska analiza) i ishodovanje potrebnih saglasnosti i dozvola, izvođenje i zaključivanje ugovora o radovima, te izradu i reviziju glavnog projekta.
“Crna Gora zaista ima ogroman energetski potencijal i sa ovim projektom građanima želimo da približmo cjelokupnu priču o energetskoj tranciziji, kao i samu prozvodnju elektične energije iz obnovljivih izvora, te dopremo do samog potrošača kako bi shvatio svoju ulogu u ovom procesu i zadovoljio potrebe koje ima za energijom”, kazao je Đordan.
Izvršni rukovodilac na projektu Solari pozvao je sva pravna i fizička lica koja ispunjavaju uslove učešća da se prijave na Javni poziv, kako bi se uvjerili u sve benefite koje donosi ovakav jedan sistem.
Čanović, inženjer u Službi za nestandarne priključke i distribuirane izvore u Crnogorskom elektrodistributivnom sistemu predstavila je tehničke uslove za priključenje elektrana, koje funkcionišu po principu proizvodnje električne energije za sopstvene potrebe, instalisane snage do 30 KW (kilovati).
Ona je istakla da distribuirana proizvodnja postaje sve privlačnija sa tačke gledišta potrošača električne energije, te da krajnji korisnici sistema prelaze iz pasivne uloge potrošača u aktivnu, što im omogućava da korištenjem novih tehnologija upravljaju svojim profilom potrošnje.
“Na ovaj način se stvara nova kategorija korisnika distributivnog sistema, kupci – proizvođači. Posebno je važno to što potrošači mogu uštedjeti novac proizvodnjom električne energije za sopstvene potrebe i nepotrošeni višak električne energije plasiraju u mrežu, a sopstvena potrošnja im može pomoći pri smanjivanju gubitaka u njoj, jer se električna energija proizvodi i troši lokaln”, kazala je Čanović.
Prema njenim riječima, tehničke uslove za priključenje malih elektrana na distributivni sistem, pri tom navodeći da se prilikom njihovog priključenja moraju poštovati važeći zakoni, pravila za funkcionisanje distribucije električne energije, te tehnička preporuka opreratera distributivnog sistemai standardi iz ove oblasti.
“Obaveza operatora distributivnog sistema je da obezbijedi sigurnu i pouzdanu distribuciju električne energije i da garantuje rad i sigurnost distributivnog sistema i nakon priključenja izvora na mrežu”, istakla je Čanović.
Kako je pojasnila, ukoliko kupac – proizvođač planira da priključi malu elektranu instalisane snage do deset kilovati, na postojećem objektu, neophodno je preduzeti niz korake u postupku priključenja i dostavljanja dokumentacije kod CEDIS-a i ukoliko su dostavljene sve neophodne informacije i dokumentacija, zaključuje se ugovor o priključenju.
Čanović je kazala da se, prema dosadašnjim istraživanjima o obnovljivim izvorima energije, može zaključiti da Crna Gora posjeduje značajne resurse koji pružaju povoljne mogućnosti za njihovo energetsko iskorišćavanje, navodeći da u Crnoj Gori trenutno postoji 14 elektrana, među kojima i jedna hidroelektrana, a koje su priključene na NN mrežu distributivnog sistema i to po principu proizvodnje električne energije za sospstvene potrebe, ukupne instalisane snage 462,5 kilovati.
Ona je istakla da poslednjih godina vlada veliko interesovanje za izgradnju solarnih elektrana i da je CEDIS do sada izdao preko 20 saglasnosti za priključenje i da se očekuje se da će do njihove realizacije doći do kraja sledeće godine.
Projekat DUALMON
Samostalna savjetnica u Sektoru za projekte Privredne komore Crne Gore, Sandra Perić predstavila je projekat DUALMON, čiji je osnovni cilj poboljšanje kompetencija studenata visokog obrazovanja u Crnoj Gori, i to kroz razvoj generičkog modela dualnog obrazovanja (model DUALMON), kao i pravnog okvira za njegovo uvođenje.
“Cilj ovog projekta je pružiti podršku različitim potrebama i interesima: studenata, kompanijama i institucijama visokog obrazovanja u zemlji, kao i dati preporuke za sprovođenje dualnog obrazovanja u cijeloj Crnoj Gori”, istakla je Perić.
Projektni konzorcijum, kako je navela, sastoji se od dvanest partnera iz četiri zemlje: Crne Gore, Srbije, Slovenije i Austrije, a da su iključeni univerziteti, državne institucije koje se bave obrazovanjem, te kompanije koje su spremne da učestvuju u pilot programu uvođenja dualnog obrazovanja.
Perić je navela da u ovom projektu učestvuje i nekoliko crnogorskih firmi, i to: Crnogorska plovidba, Voli, Telekom, Montenegro stars, te brojne obrazovne institucije.
“Uloga Privredne komore u ovom projektu je da pruži podršku u svim projektnim aktivnostima, naročito prilikom angažovanja privrednih subjekata, identifikacije njihovih potreba kroz analizu upitnika, organizacije događaja na temu dualnog obrazovanja, aktivnog učešća u kreiranju generičkog modela dualnog obrazovanja, davanja preporuka za izmjenu legislative zasnovanim na analizi odgovora dobijenih od privrednika, kao i kroz sve ostale projektne aktivnosti gdje bude prepoznata potreba za njenim uključivanjem”, zaključila je Perić i i naglasila važnost da ovakve inicjative dolaze od privrede, jer se studenti školuju da bi radili, a svim privrednicima je u interesu da imaju što bolji kadar.
