Prošle godine u Evropskom parlamentu desio je jedan, kako je tada ocijenjeno, “novi momenat”. Počelo se govoriti o minimalnoj zaradi na nivou cijele Evropske unije, a priča je dobila ozbiljan epilog.
Iako je to tada ekonomistima zvučalo kao utopija, i ove godine priča na istu temu se nastavila. Predsjednica Evropske komisije Ursula von der Lajen na plenarnoj sjednici Evropskog parlamenta ponovo je pokrenula pitanje minimalne plate na nivou EU, pritom, najavivši skoro donošenje zajedničkih pravila koja će državama članicama pomoći u određivanju minimalne plate.
“Damping plata uništava dostojanstvo rada, kažnjava preduzetnike koji isplaćuju pristojne plate i narušava pošteno tržišno takmičenje na jedinstvenom tržištu. Svi moraju imati pristup minimalnim platama putem kolektivnih ugovora ili na osnovi zakonskih minimalnih plata”, kazala je predsjednica europske komisije, najavljujući promjene.
Korona-kriza dodatno je pojačala zahtjeve za angažmanom Evropske unije u smanjenju sve većih razlika u platama i siromaštvu zaposlenih. Kako je objašnjeno, minimalna plata na nivou EU ne znači jedinstven iznos za sve države, već osiguranje da minimalne plate na nacionalnim nivoima budu utvrđene pravedno i u cilju zaštite radnika.
Prema riječima Dragoljuba Rajića iz Mreže za poslovnu podršku, evropske zemlje kod utvrđivanja minimalca imaju različite kriterijume, pa tako recimo u većini zemalja sistem bruto zarada podrazmijeva brigu o tome da li je recimo zaposleni samohrani roditelj, da li plaća vrtić, da li supružnik radi, pa na osnovu toga ima poreska umanjenja. Na kraju sve to može značajno da utiče na visinu minimalca, a ne postoji jedinsteveno pravilo na nivou EU.
Minimalac od 200 do više od 2.000 eura
Minimalna plata zakonom je propisana u 21 državi Evropske unije, a u šest članica utvrđena je kolektivnim ugovorima. Visina se razlikuje u zavisnosti od životnog standarda, ali i od razvijenosti zemlje.
Prema posljednjim podacima Evropske statističke kancelarije, Eurostata, minimalac u članicama EU kreće se od 312 eura u Bugarskoj do 2.142 eura u Luksemburgu.
Luksemburg, inače, već godinama zauzima prvo mjesto na listi evropskih zemalja prema visini minimalne plate. U ovoj maloj državi s oko 602.000 stanovnika, minimalna plata je 2015. godine iznosila 1.923 eura, a svake naredne godine je redovno rasla, dok je prošle godine prvi put premašila cifru od 2.000.
Interesantan je i podatak da je minimalna plata u Luksemburgu u posljednjih pet godina porasla za 219 eura, što je više od trenutne minimalne plate u Albaniji koja iznosi 209 eura.
Zemlje sa najvišim iznosima minimalne zarade upravo su i one u kojima je najviši standard života. Tako su, recimo, minimalne plate u Belgiji 1.626 eura, Irskoj 1.707 eura, Holandiji 1.680 eura, Francuskoj 1.540 eura, Njemačkoj 1.584 eura.
U našem regionu, Albanija je sa najnižim iznosom minimalne plate i to od 209 eura. U Crnoj Gori ta zarada iznosi 332 eura, Hrvatskoj 536 eura i Mađarskoj 451 euro.
